Презентация, доклад Топонимика Жиганского района

уерэнээччитэ.
Салайааччы: Аммосова О.Н., география учуутала

а5а саастаах дьоңңо убаастыбылы күүһүрдүү

- төрдө грек омук тыла. Топос – миэстэ, сир диэн тылбаастанар, оттон онома – аат.
Сир аата – норуот олорон ааспыт оло5ун, историятын сиэркилэтэ
Топос + онома= топонимика
Миэстэ, сир + аат= миэстэ, сир аата

туерт арылардаах елуенэ ерус бэстээх урэ5ин кырдалыгар турар Бэстээх нэьилиэгин туьунан буолар. Мин кыратык быьа тардан куеллэрин туьунан кэпсиэм, холобура ылан кердеххе Мунурдаах диэн куеллэр бааллар биирэ урэхпитигэр турар биирэ сис тыа5а баар (Эдьигээнниир трасса5а). Мунурдаах мунур диэн балык аатынан аатаммыт бу дэннэ тутуллар балык. Хаартыска5а мунурдаах.

холобура: Сурэх, Кыра соболоох, Сытыйба, Тохур, Сымылдьаах, Дель тарпыт, Борус (о5онньор аата), уон муунта, табырыма уо.д.а

сытар.=)

арыы,ньукуус,cиитик,манан сырай (медвежий),хара арыы,чабычах,баргыллай,ого унуохтаах.

диэн арыыга олорбуттар.Билигин Анна Семеновна Эдьигээннэ олорор.
Ньукуус диэн арыыга Ньукуус диэн о5онньор олоро сылдьыбыт.Кини буолла5ына мас тыылаах эбит.Ол тыытынан ыраах устан тиийэрэ уьу.

ааттыырбытын сир аатын уѳрэтэр анал уѳрэхтээхтэр кытта билэллэр уонна научнай улэлэригэр суруйаллар.
Ол курдук топонимист Г.И.Донидзе:”Уу в якутском языке используется для обозначения рек различной протяженности и различного характера”,-диэбит.
Эмиэ “Кыым”(22.09.1979 с.)”уу хайа суурбут хапса5ар хаьан эрэ туспут суѳьу ѳлугэ ирэн тахсыбытын”туьунан суруйбута.Чэ,быьата,уу сири-дойдуну,дьуьунун уларытар,алдьатыан да сѳп.Ол уу ѳрус,урэх,сис уута буолуон сѳп.

да кестуулээх миэстэ этэ», - диэн эбэм тереебут сирин еруу ахтара уьу.
О5о унуохтаах. Ыраахтан кыра ба5айы киьи унуо5а кылбайан кѳстѳр эбитэ уьу.Ол иьин ааттаабыттар.
Ыт хаалбыт.Ыттара ууга былдьаммыт ыал олоро сылдьыбыт сирэ.
Ат бастаах. Бастаан ол арыыга тиийэллэригэр ат баьын унуо5ун булбуттар эбит.Онон ааттаммыт арыы.

Эдьигээннэ элбэхтэр.Υйэтин тухары балыыьа5а улэлээбит Наталья Ивановна Охлопкова,улуустаа5ы ветстанция быраастара Анна уонна Ирина Анисимовалар уо.д.а.
Харыйа бала5ан.Бу арыыга мин ийэм ус эрэ аарыма улахан харыйа турарын ейдуур.Чугаьынан харыйа диэн мас ончу суо5а уьу.Ол да иьин Харыйа Бала5ан дэннэ5э.
Со5отох Соболоох диэн куел баара.Хайалара эрэ илим уппутун кэнниттэн баара-суо5а биир эрэ собону туппут.Ол кэнниттэн оннук аат инэн хаалбыт буолла5а.

тыл, терут оло5о оло. «Олооччу, олоотчу, олоочу, олочии – унты (короткие, рабочие, мужские, ровдужные)». Чэ, быьата, эбэнкилэр олооччулара ууну-хаары кэьэ сылдьан, булду эккирэтэргэ табыгастаах атах танаьа эбит» [Багдарыын Сулбэ]

названий соседних народов и от всех других тюрков своими гидронимами на юрях и –лах, чрезвычайно часто употребляемых». (Э.М.Мурзаев, 1984)

сирдэр ааттара

киһинэн аа5ыныах тустаах дии саныбын;
Дакылааппыттан да, аахпыт-туһаммыт литератураларбыттан да көрдөххө сирдэр ааттара хайдах сириттэн, аан маңнай ким кэлэн олохсуйбутуттан сүрдээ5ин тутулуктанар. Географическэй термин+ киһи аата холбоһон сирдэр ааттарын таһаарар түгэнэ сүрдээх элбэхтэ көстөр;
Бу дакылааты суруйан мин урут-уруккуттан интэриэһэргээбит боппуруостарбар эппиэти буллум диэххэ сөп.