Слайд 1Муфтахова Анаргуль Н.К.Крупская атындағы орта мектебінің география пәнінің мұғалімі Атырау облысы,
Құрманғазы ауданы, Котяев ауылы
Слайд 2Интеллектуалды сайыс
Жас географ
Өткізген : География пән мұғалімі:
Муфтахова Анаргуль
Кайрбекқызы
6 – 7 сыныптар
5.02.2014 оқу жылы
Слайд 3САЙЫСТЫҢ МАҚСАТЫ:
Оқушының алған білімін нақтылап , оны өз дәрежесінде көрсете
білу. География пәнге деген қызығушылығын арттыра отырып, сөйлеу, ойлау қабілеттерін одан әрі дамыту, “жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар” озып шығып,
“Жас географ”
атағын алатын оқушыны анықтау.
Слайд 4Білімдіден шығады алғыр шешен, Шешендікпен болған ғой барлық көсем. Сайра шәкірт,
суырып шарықташы, Қалмасын бұл сайыста сенің есең.
Слайд 5Сайыс кезеңдері:
1 кезең. “Жұмбақ шешу ” 3 топқа бірдей географиялық
жұмбақтар жасырылады . Әрбір шешілген жұмбаққа 5 ұпай беріледі .
2 кезең. “ Білім сайысы ”. Әр топқа 10 сұрақ қойылады .Әр жауап берілген сұраққа 5 ұпай .
3 кезең. “Полиглот ”Берілген сұрақтардың , мақал – мәтелдердің жауаптарын 3 тілде аудару . Ұпай саны 5
4 кезең. “ Тамаша тоғыздық ” . Тақтада берілген 9 саннан біреуін таңдап , онда берілген сұраққажауап беру. Ұпай саны – 5.
5 кезең. “Географиялық диктант ” Әр топқа бірдей текст таратылады. Арасында қалдырып кеткен сөздерді топографиялық шартты белгілер арқылы толықтыру. Ұпай саны – 10
6 кезең .Географиядағы грек және латын сөздерінің
аудармасын табу керек. Ұпай саны-10.
7 кезең. Берілген сөздерді дұрыс анықтап, артық сөзді
табу керек. Ұпай саны-20.
Слайд 71
Ол бар жерде барма , жоқпа білмейсің
Ол жоқ жерде өмір сүріп
Слайд 82
Жүрсең де жетпейсің
Ұшсаң да жетпейсің
Жел
Слайд 93
Тұрғыны жоқ елдер , үйі жоқ қалалар
Ағашы жоқ ормандар ,
Слайд 104
Есік ашсаң , лап етер
Сабалақ ит сап етер
Жел
Слайд 115
Қолы да жоқ , көзі жоқ
Сурет салар өзі кеп
Аяз
Слайд 126
Жылт – жылт етеді
Жыралардан өтеді
Су
Слайд 137
Зәулімде тұрағы
Тіреусіз тұрады
Бұлт
Слайд 148
Келістіріп өрнегін
Құрып қойды өрмегін
Кемпірқосақ
Слайд 159
Сатайын десем ауыр кілем
Сатпайын десем тәуір кілем
Жер
Слайд 1610
Көтеріп орман ,тоғай , тастарын бәрін
Жаһанда шөгіп жатыр үлкен нарым
Слайд 1711
Қара атым қалтырауық
Қабырғасы жалтырауық
СУ
Слайд 1913
Көкке шықса бұлт
Жерге түссе шақыт
Тұман
Слайд 2014
Таудан тоқ түсті
Аяқ қолы жоқ түсті
Бұршақ
Слайд 2115
Қанатсыз құс жақын барады
Көзінен жас тамып барады
Бұлт
Слайд 23
І топқа
Атмосфера құрамында ең көп кездесетін газ ?
Жердің ең
орталық өзегі?
Биіктігі 1000 – 2000 м дейінгі таулар ?
Жер бетіндегі ең ескі таулардың бірі ?
Атмосфераның ең төменгі қабаты ?
Мұхитттың тереңдігін өлшейтін құрал ?
Күн жүйесінде неше ғаламшар бар ?
Дүниежүзілік мұхиттағы ең терең шұңғыма ?
Дүниежүзіндегі ең терең көл ?
Жердің көп рет кішірейтілген формасы немесе
көшірмесі қалай аталады ?
Слайд 24
ІІ топқа
Жердің ең сыртқы қабаты ?
Биіктігі 2000 м –
ден жоғары таулар ?
Дүниежүзіндегі ең ұзын мұхит орта жотасы ?
1 см – де 100 м бұл масштабтың қай түрі ?
Күнге ең жақын айналатын ғаламшар ?
Грек тілінен аударғанда “План ”деген сөз нені
білдіреді ?
7. Ең ыстық материк ?
Бір ғана мемлекеттен тұратын материк ?
Жердің су қабаты ?
10. Таудың ең биік нүктесі ?
Слайд 25
ІІІІ топқа
Жердің дәл үлгісі?
Латын тілінен аударғанда “Орбита сөзінің
мағынасы”?
3. Күннен ең алыс орналасқан ғаламшар ?
4. Жер шарында қанша литосфералық тақта бар ?
5. Дүниежүзін айналып шыққан саяхатшы ?
6. Қазақтың тұңғыш саяхатшысы ?
Қысы қатал болатын Лапландияның дүниежүзі
халықтары қалай атайды ?
Анд тауының символы ?
Салыстырмалы биіктікті өлшейтін құрал ?
10. Ежелгі бір тұтас материк ?
Слайд 27
Ауа қабығы ?
( Атмосфера – Атмосфера –
аtmosphere )
Слайд 28Белгілі бір жерге тән қайталанып отыратын көп жылдық ауа – райының
жиынтығы ?
( Климат – климат – climate )
Слайд 29....... – оттан да ыстық ?
( Отан –
Родина – Motherland )
Слайд 30Ерден аспақ бар ,
.......аспақ жоқ
( Ел – страна
– country )
Слайд 31М.Мақатаевтың «Үш бақытым » атты өлеңінде ең бірінші бақыт ?
(Халық
– народ - реорlе)
Слайд 32Жер бетінің майда құнарлы қабаты ?
(Топырақ – Песок – norta
- soil )
Слайд 33.....талап бергенше ,
бармақтай бақ берсін
(тау – гора –
mointain )
Слайд 34Туған жерге .... тік
( Ту – флаг –
flag )
Слайд 35Кең әлемді кернейді
Көзің бірақ көрмейді
(Ауа – Воздух – Air )
Слайд 38
Мезгіл – мезгіл ыстық су мен бу шапшып тұратын көз ?
Слайд 39Дүние жүзіндегі ең биік тау шың ?
(Гималай )
2
Слайд 40Биіктіктері бірдей нүктелерді
қосатын сызық ?
( Горизонтальдар )
3
Слайд 41Абсолют биіктігі 500 м – ден астам жазық ?
( таулы
Слайд 43Жер шарындағы ең терең шұңғыма
( Марина )
6
Слайд 48Жердің сыртқы ауа қабаты _________ деп аталады . Ауаның 78 %
- ын
құрайтын газ ______. Ауаның төменгі қабаты ______________. Ауаның
горизонталь бағытта қозғалуы ___деп аталады . Ауа температурасын
______________ құралымен өлшейді . Ауаның жер бетіне және ондағы
заттарға түсіретін күші ______________________________деп аталады .
Атмосфералық қысымды өлшейтін құрал _____________.Табиғатта су
________________________күйінде болады . Жер шарының су қабығы
_______________ деп аталады . Дүниежүзілік мұхиттың жалпы аумағы
___________________________ қамтиды . _________ ең үлкен , ең терең
мұхит .Мұхит бөліктеріне ________________________________жатады .
Мұхит суының басты қасиеттеріне _______________________________.
Ең кіші мұхит ____________________________. Гидросфера – дегеніміз
____________________________________________________________тірі
ағзаларға жатады . Тірі ағзалар мекендеп , өзгерткен жер қабығы
________________ деп аталады .
Слайд 49Жердің сыртқы ауа қабаты атмосфера деп аталады . Ауаның 78 %
- ын
құрайтын газ азот . Ауаның төменгі қабаты тропосфера. Ауаның
горизонталь бағытта қозғалуы жел деп аталады . Ауа температурасын
термометр құралымен өлшейді . Ауаның жер бетіне және ондағы
заттарға түсіретін күші атмосфералық қысым деп аталады .
Атмосфералық қысымды өлшейтін құрал барометр .Табиғатта су
сұйық , қатты , газ күйінде болады . Жер шарының су қабығы
гидросфера деп аталады . Дүниежүзілік мұхиттың жалпы аумағы
361 млн шаршы шақырымды қамтиды . Тынық ең үлкен , ең терең
мұхит .Мұхит бөліктеріне теңіздер , шығанақтар , бұғаздар жатады .
Мұхит суының басты қасиеттеріне температурасы мен тұздылығы.
Ең кіші мұхит Солтүстік Мұзды мұхиты . Гидросфера – дегеніміз
Жердің су қабығы . Майда ағзалар , өсімдіктер,жануарлар тірі
ағзаларға жатады . Тірі ағзалар мекендеп , өзгерткен жер қабығы
биосфера деп аталады .
Слайд 51Географиядағы грек сөздерінің аудармасы
Барометр –
География –
Карта –
Полюс
–
Гигрометр –
Мантия –
Астериодтар –
Параллельдер –
Атмосфера –
Экология -
Слайд 52Географиядағы грек сөздерінің аудармасы
Барометр-
"салмақ өлшеймін"
География-
Полюс-
Карта-
Гигрометр-
Мантия-
Астериодтар -
Параллельдер-
Атмосфера -
Экология -
"Жерді сипаттау"
"табақ"
"білік"
"ылғал өлшеуіш"
"шапан"
«жұлдыз тәріздес"
«қатар жүруші"
«атмос – бу , сфера – шар "
«эйкос – үй , логос – ғылым "
Слайд 53Географиядағы латын сөздерінің аудармасы
Литосфера –
Глобус –
Орбита –
Конденсация
–
Меридиан –
Компонент –
Экватор –
Абсолют –
План –
Промиль -
Слайд 54Географиядағы латын сөздерінің аудармасы
Литосфера -
«лотос - тас"
Глобус-
Конденсация-
Орбита-
Меридиан-
Компонент-
Экватор-
Абсолют-
План-
Промиль-
"шар"
"жол"
"қоюлану"
"талтүстік"
"құраушы"
"теңестіруші"
"толық"
"жалпақ"
"мыңға шаққанда"
Слайд 56ИАНМЕДРИ-
РТОКВЭА-
СОПМАК-
ЮПЛОС-
МЕРИДИАН
ПОЛЮС
КОМПАС
ЭКВАТОР
ЛАПЬРЛЕАЛ
- ПАРАЛЛЕЛЬ
Слайд 57САПТАС-
НОСМУС-
ФАЙТНУ-
ЛАНКУВ-
ПАССАТ
ВУЛКАН
ТАЙФУН
МУССОН
ДОНАРОТ
-
ТОРНАДО
Слайд 58ТЕВЕР -
ТАЗИУМ -
ҰАСТАҒБР-
ЖКӨИКЕК-
ВЕТЕР
КӨКЖИЕК
ТҰСБАҒАР
АЗИМУТ
ҚЫТЕРІҚЗАМ
Слайд 60Ғылымның сырын ұғына, Шығыңдар білім шыңына, Дарындылық пен тапқырлық, Жеткізеді сіздерді,
География сырына.
Слайд 61
Назарларыңызға рахмет!
Азығы бір күнге жететін айламен емес, Білімі мың жылға
жететін пайдамен өмір сүрейік!