Презентация, доклад на тему КазГидрометеорологиялық орталығы жұмысының география ғылымында алатын орны

Максимова А. М.
 
 
КазГидрометеорологиялық Орталығы жұмысының география ғылымында алатын орны
 
 
 
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
 
 
5В060900 - «География» мамандығы
 
 

 
Алматы 2013

 
1 «КАЗГИДРОМЕТ» ОРТАЛЫҒЫ
1.1 Қазақстан климатологиясының даму тарихы
1.2 Метеорологиялық станса және онда қолданылатын метеорологиялық аспаптармен жұмыс
1.3 Ауа райын болжаудағы синоптикалық картаның алатын орны
 
2 «КАЗГИДРОМЕТ» ОРТАЛЫҒЫНЫҢ АТҚАРЫП ЖАТҚАН ҚЫЗМЕТТЕРІ
2.1 Каспий теңізіндегі теңіз жағдайын мониторингілеу жұмыстары
2.2 Қоршаған ортаны мониторинглеу жұмыстары
 
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
 
 

сәйкес келуi керек.
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнің 2008 жылдың 15 наурызындағы № 65 ұйғарымын орындау мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық гидрометеорологиялық қызметтi (ҰГМҚ) жаңғырту шаралар жиынтығы жасалған. ҰГМҚ қазіргі күйінің дамуын талдау негiзде 2015 жылға дейiнгі келешегіне оның жаңару артықшылықтары келтірілген:
1) Мемлекеттiк гидрометеорологиялық және қоршаған ортаның күйiн бақылау желiлерін дамыту;
2) Байланыс құралдары, өңдеу және деректердi қабылдауды жаңғырту;
3) ҚР ҰГМҚ ұйымын және басқару жүйелерін жетілдіру;
Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың 2008 жылдың желтоқсанындағы тапсырысымен Қазақстан гидрометқызметi Астана қаласында.

мен оның құбылыстарын зерттейтін ғылым саласы – метеорология деп аталады. Ал климатты зерттейтін ғылым саласы – климатолгия болып табылады. Метеорологиялық зерттеу жұмыстары көне заманда басталған.

Атмосфералық өзгерістерді бақылап отыратын мекеме – метеорологиялық станса деп аталады. Метеорологиялық стансаның негізгі міндеті – метеорологиялық құбылыстардың белгілі бір мерзім ішінде өзгеруін анықтау болып табылады.

Метеорологиялық стансаның ауа райына жүргізген бақылаулары ауыл шаруашылық салаларын, ауа райының қолайсыз жағдайларынан алдын ала сақтандырады. Елімізде гидрометеорология және табиғи ортаны бақылау басқармасының метеорологиялық стансаларында атмосфералық құбылыстарды метеорологиялық аспаптармен бақылап отырады.
Метеорологиялық аспаптар – метеорологиялық құбылыстарды (ауаның температурасы, қысымы, ылғалдылығы, бұлттылық, жауын-шашын, желдің бағыты мен жылдамдығы, т.б.) өлшеп, оларды тіркеп отыратын аспаптар мен қондырғылар.

жинақтық (вытяжные) термометр мен Савинов термометрі арқылы өлшейді.
Жинақтық (вытяжные) термометр – жер беті терең қазылып, төменгі аяқталған жеріне оқ қабығы секілді мыс құйылады. Ал жоғары бөлігі жер бетінен 75-100 см болып сынап термометрі трубка арқылы қойылады. Себебі қыста қар жауған кезде жауып қалмас үшін (сурет 9).
Савинов топырақ термометрі – цилиндр тәрізді формада келген, шыны сынап термометр. Ол 135° цилиндр тәрізді әрі серпімді болып келеді.

белгілі бір уақытта немесе уақыт аралығында (тәулік, ай) байқалатын құбылмалы жағдайы. Ол көбіне атмосфераның төменгі тропосфера қабатының күйімен сипатталады. Себебі, ауа райын өзгертетін негізгі құбылыстар осы қабатта дамиды. Бірақ, тропосфера қабатының әртүрлі биіктігінде болатын құбылыстар бір-бірімен тығыз байланыста болады, сондықтан жер бетіндегі ауа райының өзгеру себептерін білу үшін тропосфераның жоғарғы биік қабаттары зерттеледі [8].

«Ауа райы» анықтамасының өзі — атмосфераның жергілікті жердегі белгілі бір уақытта немесе уақыт аралығында байқалатын құбылмалы жағдайы. Ауа райын бақылау метеорологиялық орталықта әр түрлі аспаптармен бақыланып, кейіннен синоптикалық карта жасалып, онда атмосферада күтілетін құбылыстар (жауын-шашын, ауаның температурасы, қысымы, т. б.) түсіріліп бейнеленеді [9].

Синоптикалық карта (грекше synoptіkos — түгел қамтып шолу), ауа райы картасы — ауа райын белгілі бір мерзім ішінде бақылаудан кейінгі нәтижелер бейнеленетін карта.

картасы – бұған атмосфералық құбылыстарды зерттеу жатады. Синоптикалық картаны жасауда ең маңызды көбірек таралған зерттеуге – жер асты топырақтың температурасын анықтау жатады. Топырақ температурасын әр түрлі тереңдіктер бойынша өлшейді. Ол жер бетіндегі топырақтың ылғалық температурасын анықтайды.
2) Аэрологиялық бақылаулар картасы – атмосфера қабаттарындағы метеорологиялық элементтердің таралуын анықтайды (сурет 14).

РГБ www.kazhydromet.kz арқылы жүзеге асырады.
«Қазгидромет» РГБ өнімдерінің тізімі:
Aэрология бойынша:
ауа температурасы, дымқылдық, шық нүктесінің дефициті, желдің бағыты мен жылдамдығы туралы мәліметті кез келген атмосфералық биіктіктен (жерден 30 км қашықтыққа дейін)
жердегі және жоғарыдағы инверсиялар туралы мәлімет.
Tабиғи ортаның ластануы бойынша:
қалалардағы атмосфералық ауаның ластану деңгейі.

Дүниежүзілік метеорологиялық орталықтарда: аниондардан – сульфат, хлорид, нитраттар; катиондардан – аммоний, натрий, калий, кальций, магний; микроэлементтерден – қорғасын, мыс, кадмий, мышьяк және т.б ауаның құрамында көбейгендігін анықтаған (Кесте 1) [21].

Кесте 1 - Атмосфералық ауа құрамының химиялық құрамы (2005 жыл 1квартал бойынша)

ластану деңгейінің диаграммасы»

жыл 2 квартал бойынша) диаграммасы»

диаграммасы»

болыпты. ХІХ ғасырдың екінші жартысында станциялар торы өте сирек болды. Тұңғыш метеорологиялық станциялар 1854 жылы Семейде, 1856 жылы Ырғызда орнады. Станциялар саны ХХ ғасырдың басында Қоныс аудару басқармасының қызметіне байланысты едәуір көбейді. Сонау 1922 жылы алғаш іргетасы қаланған бұл маңызды ғылыми орталық бүгінгі күнде еліміздің Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің ірі де іргелі ғылыми-өндірістік кәсіпорыны болып табылады. «ҚазГидроМет» республикалық мемлекеттік кәсіпорыны (РМК) осы жылдар ішінде еліміздің гидрометеорологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында тынымсыз қызмет көрсетіп, өлшеусіз еңбетерін сіңіріп келеді. Қазіргі таңда мемлекеттік кәсіпорынның 3 мыңнан астам қызметкері өздеріне жүктелген зор міндетті орындау үшін тәулік бойы қоршаған ортаға мониторинг жүргізеді, ауа райын, су, топырақ және өсімдіктер әлемі сияқты әртүрлі ортадағы табиғи құбылыстарды бақылайды, олардың өзгерістерге ғылыми талдаулар жүргізеді, болжамдар жасайды.

аралығындағы атмосферадағы ауа құрамының ластану деңгейінің статистикалық мәліметтері қарастырылып, диаграмма жасалынды. Ауа райын болжаудағы синоптикалық картаны жетілдіре түсіп, шаруашылыққа маңызы анықталды. Ауа райы болжамын бақылау аумаққа: облыс, өлке, ел, теңіз айдыны және тағы да басқалары, сондай-ақ жеке елді мекендер, әуе транспорты үшін және синоптикалық карталарды талдау негізінде синоптикалық ауа райы болжамы жасалады. Ауа райы болжамы арнайы шаруашылықтың әр түрлі салалары үшін және жалпы жолға шығатын транспорт, әсіресе автокөлік және әуетранспорты үшін қажет екендігі анықталды. Сонымен қатар КазГидроМет орталағында бақыланатын «қоршаған ортаны бақылау мониторингі» жұмыстарының нәтижесінде атмосферадағы ауаның құрамы, оған қандай химиялық заттардың түсіп жатқандығы, оның адам өміріне, тіршілікке қаншалықты деңгейде зиянын келтіріп жатқандығы зерттелуде. Мониторинг жүргізу арқылы қазіргі таңдағы ауа құрамындағы заттардың көбеюін алдын ала бақылап, көбейіп бара жатқан химиялық элементтің мөлшерін төмендету үшін алдын алу шаралары елімізде қолға алынуда. Сол себепті, қазіргі таңда елімізде маңызы бар ғылыми орталықтарды әрі қарай дамыту керек. Елімізде әлі күнге дейін метеорологиялық станциялар толықтай жетіспейді. Болашақта жас метеоролог, климатолог мамандарды мықты маман етіп шығару негізгі мақсат болу керек. Осындай жұмыстарды атқару үшін қазіргі таңда жас мектеп оқушыларын география пәніне деген қызығушылықтарын ашу керек. Пәнге деген қызығушылық мол болса, болашақта мықты мамандар шығуға көмегін тигізеді.