Слайд 3
Толқын дегенді қалай түсінесіңдер?
Толқындық қозғалыс жайлы не білеміз?
Толқын түрлері.
Слайд 4« Ой шақыру »
Қазір өмірімізді радио-телехабарларсыз, телефон байланысынсыз елестету мүмкін емес.
Механикалық толқындар
әлемінде біз көрмейтін, бірақ, сол арқылы бір-бірімізбен қарым-қатынас жасап, музыка, радио тыңдайтын толқын түрі бар.Ол қалай аталады?
Слайд 5§31. §32. Дыбыс. Дыбыстың сипаттамалары.
Слайд 6Топтық жұмыс
Дыбыс дегеніміз не ?
Оны қалай түсінесіңдер?
Дыбыстың қандай
сипаттамаларын білесіндер?
Слайд 7
Көшбасшы
баяндамашы
Хатшы
уақыт сақшысы
бақылаушы
Слайд 9
16 Гц-20000 Гц →дыбыс толқындар, акустикалық дыбыстар.
20000 Гц-тен жоғары дыбыстар
ультрадыбыстар
16 Гц-тен төмен –инфрадыбыстар.
Слайд 11 Камертондардың немесе басқа гармоникалық тербеліс жасайтын денелердің шығаратын дыбыстары
музыкалық дыбыстар деп аталады
Слайд 12 Дыбыс қаттылығы дыбыс шығаратын дененің тербелістер амплитудасымен анықталады.
Слайд 14Белгілі бір жиіліктегі дыбыс толқынын тон деп атайды.
Жиілігі аз дыбысқа төмен
тон, ал жиілігі жоғары дыбысқа
биік тон сәйкес келеді.
Слайд 15.
Тембр –адамның дауысына немесе аспаптың үніне өзіндік
бояу беретін дыбыстың сапасы.
Слайд 17Шу - әр түрлі жиіліктегі дыбыстардың ретсіз қабаттасуы болып табылады.
Слайд 19Күнделікті өмірде кездесетін жағдайлар
Жазық далада жаңғырық шығуы мүмкін бе?
2. Неге шәйнек
қайнар алдында шуылдайды және неге суы аз болғанда қаттырақ шу шығады?
3. Неге күндізге қарағанда дауыс түнде қаттырақ шығады?
4. Неге жанып жатқан ағаш отыннан сыртылдап ұшқын ұшады?
5. Үкі – түн құсы. Оның дауысы түнгі орманда жоғалып кетпей, алысқа дейін естіледі. Бұны қалай түсінуге болады?
6. Көшпенділер жау әскерінің жақындағанын қайдан біліп отырған.
Слайд 201. Жазық далада жаңғырық шығуы мүмкін бе?
(Жауабы: Жоқ, дыбысты шағылдыратын зат
жоқ)
Слайд 21
2. Неге шәйнек қайнар алдында шуылдайды және неге суы аз болғанда
қаттырақ шу шығады?
(Жауабы: Алдымен бу көпіршіктері түбінде пайда болады, сосын суық қабатына көтеріледі. Бұл жерде бу конденсацияланады да көпіршік жарылады. Көп көпіршіктердің дауысы шу сияқты естіледі. Қайнаған судың дауысы шәйнектің бетіндегі ауа резонансын тудырады.)
Слайд 22
3. Неге күндізге қарағанда дауыс түнде қаттырақ шығады?
(Жауабы: Түнде дыбыс таралып
кететін ауа конвекциясының ағыны аз болады. )
Слайд 23
4. Неге жанып жатқан ағаш отыннан сыртылдап ұшқын ұшады?
(Жауабы: Ағашта ауа
қызған кезде кеңейеді де, ағашты жарып шығады осыдан ұшқын шығады. )
Слайд 24
5. Үкі – түн құсы. Оның дауысы түнгі орманда жоғалып кетпей,
алысқа дейін естіледі. Бұны қалай түсінуге болады?
( Жауабы: Үкінің дауысының жиілігі төмен және салыстырмалы түрде толқын ұзындығы үлкен болады. Сонымен қоса оның дауысы үлкен энергияға ие.)
Слайд 25
6. Көшпенділер жау әскерінің жақындағанын қайдан біліп отырған.
( Жауабы: Жер үлкен
арақашықтықта дыбыстарды жеткізеді. Адамдар жерге жатып дыбыстарды тыңдаған. Көптеген әскердің дауысы гуіл болып алысқа естіледі.)
Слайд 26Есептер шығару.
№1.Жиілігі 510Гц дыбыс көзінен толқын ауада 340м/с жылдамдықпен таралады.
Толқын ұзындығын табыңдар.
№2.Бақылаушы найзағайдың жарқылын көрген мезеті мен күннің күркіреуін есту арасындағы уақыт 10с болғанын байқады. Найзағай бақылаушыдан қандай қашықтықта жарқылдаған? Ауадағы дыбыстың таралу жылдамдығы 343 м/с деп есептеңдер.
№3. Бөлшектердің толқындағы тербеліс жиілігі 0,6Гц, толқынның таралу жылдамдығы 12м/с. Толқын ұзындығын табыңдар.
Слайд 27
Үйге тапсырма: §31. §32. Дыбыс. Дыбыстың сипаттамалары.
«Шудың пайдасы мен зияны ,
онымен күресу жолы».
/ шығарма жазу/