Презентация, доклад внекл.мероприятие на тему: Я и Природа

«МИН УОННА АЙЫЛ5А»
1-4 кылаас
2017-2018 үөрэх сыла.

Алын кылаас үрдүк квалификационнай категориялаах учуутала:
Семёнова Надежда Христофоровна
с.Эбях

сибээстэрин өйдүүллэригэр, харыстыылларыгар иитии-үөрэтии.
Бырагыраама соруктара:
«Киһи+ айыл5а+ олох» диэн өйдөбүлү иҥэринэллэригэр араас көрүҥнээх үлэлэри ыытыы;
Тулалыыр эйгэ туруга тускуллаах олох буоларын өйдөтүү;
Айгыр-силик айыл5а дьиктитин билэ-көрө сатааһын, дьиҥ чахчы ытыктабылы, харыстабылы иитии.

мин курдук тыынар-тыыннаах, онон мин киниэхэ бэйэбэр курдук МАХТАЛ, ТАПТАЛ, ЭРЭЛ санааннан харыстабыллаахтык, эппиэтинэстээхтик сыhыаннаhыахтаахпын диэн ɵйү - санааны иҥэрии.
Бу түɵрт ɵйдɵбүлтэн турар:
Мин айыл5а сор5отобун. Айыл5а5а туох барыта дьүɵрэлээх.
Айыл5а сокуонун кэhэн, кинини баhылыыр санаам суох, кинилиин ɵйдɵhɵн олорорго бэлэммин. Айыл5а5а буортуну оҥордохпуна, ол миэхэ бэйэбэр дьайар.
Киhи аймах оло5о айыл5аны кытта быстыпат ситимнээх.
Бары тыынар тыыннаах тɵрүтэ – айыл5а, онон айыл5аны алдьатыы – бу бэйэ оло5ун сарбайыы. Айыл5а - уустук кɵстүү. Киhи эмиэ айыл5а курдук уустук кɵстүү, атына диэн, кини кыра. Онон кинилэр бэйэ – бэйэлэригэр дьүɵрэлэhэн, биир сибээстээх ситиминэн сайдыахтаахтар.

о5олор салгыы сайдалларын, уобараһынан толкуйдуулларын;
Көрбүт түгэннэрин умнубаттарын, уратытын өйдөөн хаалалларын;
Үөрүүлэрин, ис санааларын айар үлэ ис хоһоонунан биэрэргэ кыһаллалларын;
Тулалыыр айылҕаҕа харыстабыллаахтык сыһыаннаһалларын;
Үлэҕэ, оонньууга көхтөөхтөрүн, бэйэ-бэйэҕэ убаастабыллаахтык сыһыаннаһалларын;
Айылҕаны кытта алтыһан өй-санаа, өттүнэн сайдарын, эт-хаан өттүнэн чиргэл буоларын. 

уонна киһи оҥорбутун араара үөрэниэхтээх;
Үүнээйилэри араара үөрэниэхтээх;
Салайааччы көмөтүнэн кэтээн көрүүлэри оҥоруохтаах.
 

быстыспат сибээстэрин.
Сатыахтаах:
Төрөөбүт түөлбэтин үүнээйитин хамсыыр-харамайын араарары;
Уустаан-ураннаан кэпсиир, айар үлэлэри оҥорууну;
Бэйэтин билиитин дьоҥҥо тириэрдэри, айылҕа харыстабылыгар үлэлэри тарҕатары.

киһи быстыспат сибээстэрин.
Сатыахтаах:
Төрөөбүт түөлбэтин үүнээйитин хамсыыр-харамайын араарары;
Уустаан-ураннаан кэпсиир, айар улэлэри оҥорууну;
Бэйэтин билиитин дьоҥҥо тириэрдэри, айылҕа
харыстабылыгар үлэлэри тарҕатары.

иннигэр эппиэтинэhи сүгэрин;
Үүнээйини, хамсыыр-харамайы бөлөхтөрүнэн араарыыны;
Айыл5а уонна киһи быстыспат сибээстэрин.
Төрөөбүт күөллэрин ааттарын, суолталарын;
Төрөөбүт түөлбэтин дьонун оло5ун – дьаһа5ын, үлэтин-хамнаһын;
Кэрэ барыта айыл5аны, оло5у кытта ситимнээ5ин;
Төрөөбүт түөлбэ айыл5ата чөл буолуута барыбытыттан тутулуктаа5ын.

Үс сыллаах кууруска дьарыктаммыт о5о сатыахтаах :

Төрөөбүт түөлбэтин үүнээйитин хамсыыр-харамайын араарары;
Бэйэтин билиитин дьонно тириэрдэри, айылҕа харыстабылыгар үлэлэри тар5атары.
Уустаан-ураннаан кэпсиир, уобараһынан толкуйдууру, бэйэ көрүүтүнэн
айан араас чинчийэр үлэлэри, оҥоhуктары оҥорууну.
Бэйэ-бэйэ5э үтүө сыһыаны, сүбэ-ама бэрсэри, көмөлөсүһэри.
Кэрэни таба кɵрɵн уруhуйдуур дьо5ура сайдар.
Yүнээйини хомуйарга, хатарарга, туhа5а таhаарарга үɵрэнэр.
Хоhоон, кэпсээн айар сатабыла сайдар.