Презентация, доклад к уроку калмыцкого языка на тему Зул-праздник лампад

оңдан хүвлвәр, Богд Зуңква лам күн бәәсмн, үкр сарин 25-д эн бурхн болҗ мөңкрсмн.

рождение нового божества

Шин җилин байр
Новый год (зуг Хальмгт болн Төвдин Ладакх провинцд)

Бурхн-шаҗна
учр-утхнь

Бәәцин учр-утхнь

өдр цуһар бийләрн, цуг орчлңла ни-негн болҗ , седкл зүүнә. Элгн-саднларн харһсндан хәрлцә бәрсндән байрлна. Тиим кевәр үйнрин залһдан батрна, күн болһнд эврәннь келн-улсин төлә омг, бахмҗ үүднә.

тавн тәклһн гисн нерәдлһтә. Һал цеврлгч күчтә чинр зүүнә.

уйх

Боорцг, кампать-балта белдх

Герән, хаша-хаацан цеврлх

дееҗ өргнә
Деедст һурвн цацл нерәдлһн
Һал һулмтын эзнд бәрц бәрлһн
Өрк-бүләрн зулын цәәһән йөрәҗ аршалһн
Элгн-садндан золһлһн

Нас утдуллһна авъяс Обряд продления жизни

Насна оңһцд нег үлү һол тәвдг:
гертәсн ууҗмд йовсн әмтнә нас утдулҗах йор

Фитиль
в высоту соответствует ширине 4-х пальцев. Количество былинок равно возрасту плюс 1-2.
В лампаду жизни ставится 1 лишний фитиль: для тех, кто
находится вдали от дома

насна оңһц асадг – тернь одд күндллһнә авъяс

У каждого человека есть своя путеводная звезда.
Поэтому лампаду жизни возжигают, когда на небе появляются звезды.
Это знак почитания звезд

Авсн наснтн теңгрин одна тоод күртхә! –
Пусть небеса даруют столько лет, сколько звезд на небе!

өрк алхад, деегшән өргәд, зөв эргүләд келдмн: «Ом мани падме хум! Окн Теңгр бурхн, үзҗәнәт, эрүл-менд зулан тосчанавидн, 9 һолан һарһҗанавидн» (Ишкә герт 9 һолын цөгц өркәр һарһдг бәәсмн)

9 һолта цөгц – эн бәәхтә җирһлин темдг, һал – һулмтын эзн күүкд күүнд болн хадм экд нерәдгднә

хуһлх

күн болһна насна то деер 1-2 үлү өвс тәвәд, һолыг көвңгәр зөв эргүләд орах

кесн насна һолмуд оңһцд углад хатхх, деерәснь шар тос кех

Йисн һолын цөгц һарһлһн:

йисн һолын цөгц кех

йисн һолта цөгциг моднд хатхад, барун һартан авад, барун көләрн үүд алхад, зулан деегшән өргх. Зулан зөв эргүләд келдмн: ««Ом мани падме хум» Зуңква Гегән, үзҗәнәт, үзҗәнәт! Зулан кеҗәнәвидн! Цуһар өрк-бүләрн менд бәәһәд, өркәрн 9 һолан һарһҗанавидн»

Нас уттулһна авъяс:

һуйр элдәд, утулң насна оңһц кех

теңгрт одд күцҗ һархла, зулан өргәд, күн болһн насан авдг

зулдан мөргәд зальврх: «Авсн насмдн өлзәтә, цаһан хаалһта болтха»

зул бөкхлә, цөгц кесн һуйриг болһад, өрк-бүләрн аршалдмн, ах күн йөрәл тәвнә

дарҗ әрлһүллһн

Олна мөргүл

несколько
дней после Зул в 1-ый лунный день
месяца барса. Главный персонаж
этого дня для калмыков - Белый Старец,
хранитель стад, природы. В этот день
он обходит свои владения, поэтому 3 дня
следует ставить лампадки, освещая ему
путь, выносить на жертвенный столик еду.
Воспрещается выносить в эти дни мусор,
дабы не застлать богам глаза.
В этот день продлевают возраст мужчинам

Җилин Эзн (нойн)
нүүдг өдрмүд –
Цаһан Аавин өдрмүд
гиҗ хальмгуд
тоолна. Цаһан Аав
йиртмҗ, сүргүд
харад, тег төгәлнә.
Эн 3 өдр зул өргх,
тәклин ширәд хот тәвх
кергтә. Гертәс хог-бог
һарһхас цеерлнә:
бурхдын нүднднь орвзго.
Эн өдр залу улс насан авдмн

бара үзлт? Энтн күчтә аңһучин авальнь. Залуһасн эн мөңк насни аршана җурм хулхалҗ авад, туулад хүвләд, сар деер энүнәс бултҗ. Чолун савд мөңк насна арша эн үүлҗәнә. Элвгәр терүг белдәд, һазр деер бәәх цуг күүкдт өгх күсл зүүҗ.
Тегәд чигн ик кезәнәс авн туула хальмг улст бичкдүдин сәкүснд тоолгдна. Урд цагт нилхин хувцнд, нурһлҗ захднь кенчрт оралһата туулан яс үлү үзлһнәс, гемәс, хар келнәс хәәрлгч мирд гиҗ уйдг бәәсмн.

мөңкрҗ,
Һарчах бар җил му хамган хамҗ,
Ө-һундл уга йовтха!
Орҗах туула җил сән тоотан өмнән бәрәд,
Омгтаһар хатрад иртхә!
Идх-уухарн элвг-делвг,
Байрта-бахмҗта болҗ,
Оньдин дөрвн цагт зулан кеҗ,
Цуһар эрүл-менд бәәцхәй!