Презентация, доклад на тему Правильное чтение в младших классах

шын ажыглаары, тургузары болур»
А.С.Макаренко

барымдаалап, сөзүглелдиң утказын ында болуушкуннарны сагыш-сеткилдиң ханызындан үн аянын (интонацияны) ажыглап илередири – биле номчууру болур.

хайгаарап, чугаазынга шын ажыглап билир кылдыр өөредир;
чечен чогаалды чүгле номчууру-биле кызыгаарланмайн, чогаалдың эстетиктиг утка-шынарын (өөрүшкү, мунгарал, хомудал, шоодуг, кыжаныг… д.о.ө.) авторнуң көрүжүн эскерип, ооң чогаалга, номчаан сөзүглелинге хамаарылгазын илередип билиринге өөредир.

шын ажыглап билири;
чогаалдың тема, идея, сюжет, композициязын болгаш авторнуң бодалын, овур-хевирин, сагыш-сеткилин илередип тодарадырын оралдажыры;
аянныг номчулганың негелделерин, дүрүмнерин сагып, (паузалыг, логиктиг ударение, интонация...) номчулганың хевирин ажыглап, (дизии-биле ыыткыр кылдыр, чаңгыстап, рольдап) сөзүглелди, шүлүктү шээжи-биле доктааткан турары;

а маадырлыг тоолдардан кол маадырның овур-хевирин, ооң аъдының овур-хевирин, чурттап турар девискээриниң онзагайын чураан үзүндүлерни, чечен чогаалдан портрет, пейзаж, диалог, монологтан чижектерни аянныг номчулганың негелделерин езугаар шээжи-биле билген турары;
сөзүглелди шээжи-биле билиринден аңгыда, ону эге школадан сцена культуразы-биле база харылзаштырып билири;
ол ышкаш техниктиг херекселдер, чогаалга дүүшкен ун бижидилгези, байдалга хамаарышкан идик-хепти ажыглап овур-хевирни тургузарының баштайгы шенелделерин кылыры;

психотехника –биле ажылдаар: угаан –бодал,сагыш-сеткил,даап бодаашкыннар-биле холбашкан ажылдар кылыр.Эртем езугаар алырга боданыышкынның аргаларын болгаш дүрүмнерин логика дээр болгай. Сөзүглелдиң утказын билдингир, тодаргай дамчыдып турар номчулганы логиктиг номчулга дээр. Логиктиг номчулганың аянныг болурунуң үндезиннери болза логиктиг пауза болур.

эвес, номчуп турары домактың иштинде уткалыг кезектер оларның турар черлерин тодарадып турар.
Чижээ:
Харлыг кыштың / чыккылама /соогу келген.//
Кылама дош / эриин ажып / чайындылаан.//
 
/- чартык пауза, //- бүдүн пауза (тына кааптары)

физиологтуг пауза туруп болур. Физиологтуг пауза колдуунда-ла кырган, аар балыгланган, девидээн-бачыдаан кижилернин бакка-сокка чугаалаан чугаазынга тургулаар: Чижээ:
- Эчик-эчик, бужар-ла соок ог-дур бо! – деп,
Эртен дарга безин чунмайн, шайлап орган.
- Даргавыс ам дыка-ла шын сөгледи – деп,
Дарый кадай көржен одап дүүреп турган.
(С. Сарыг-оол.)

болгаш үннүн тону бедип, чавызап-даа болур.
Чижээ:
Сыннар ажыр/ чырып турар//,
Ай дег аккыр/, авамнын өө.//
Уран шевер/ улуг ак өөм//-
Ужуп үнген/ узун оруум.//

З. Намзырай.

25-35
40
45
2 класс
I чартык чылда – 35-45
50
55
II чартык чылда – 55-60
65
70

I чартык чылда – 65-70
75
80
II чартык чылда – 85-90
95
100

чартык чылда – 25-30
40
45
2 класс
I чартык чылда – 30-35
40
45
II чартык чылда – 40-45
50
55
 

I чартык чылда – 60-65
70
75
II чартык чылда – 70-75
80
85