Презентация, доклад по биологии на тему Қан құю,қан топтары

пән мұғалімі Қалдасбекова Айшат

Қан топтары,қан құю,қан топтарының тұқым қуалауы жөнінде түсінік беру.
Міндеттері:
Қан топтары,қан құю ерекшеліктері туралы танысады.
Қан топтарын білудің маңызын біледі.
Күтілетін нәтиже:
Сынып оқушыларының ой-өрісі жетіледі.
Сыни ойлау арқылы психологиялық сенім қалыптасады
Қан топтарының түрлерін біледі,қан құю ерекшеліктерін талдай алады.

кестесі, суреттер, таратпа материалдар оқулық, суреттер, маркер, постер,А 3 форматты қағаздар

тарату.Критериймен таныстыру
1Тапсырманы толық орындауы, 2.Сұраққа дұрыс жауап беруі 3.Оқушылардың дәлелді түсіндіруі. Әр тапсырмаға 2 ұпай беріледі.
8-10 ұпайға-5
6-7 ұпайға-4,4-5 ұпай-3,1-3 ұпай-2
ә)Психологиялық дайындық.
Оқушыларды сабаққа дайындау.

тапсырмасын сұрау.

1-кезең. «Жылдам-сұрақ, жылдам-жауап» (топпен жұмыс)
1.Адам ағзасында иммундық жүйе қандай қызмет атқарады?
2.Иммундық жүйеге қандай мүшелер жатады.
3.Кемік майының қызметі.
4.Иммундық жүйенің шеткі мүшелерін сипаттаңдар.
5.Лимфоцит жасушалары қандай топтарға бөлінеді?.
6.Т-лимфоцит қандай қызмет атқарады.
7.В-лимфоциттің атқаратын қызметі.
8.Қарсыденелер дегеніміз не?

460
3.Адам ағзасында қанша бадамша без болады.
6
4.Ересек адамдағы кемік майының мөлшері
2,5-3кг
5.Көкбауырдың ұзындығы
10-14см

болады.
2. ................. -екі бөліктен тұратын сыңар мүше.
3.Лимфа түйіндері әрі ................, әрі ................. сүзгінің қызметін арқарады.
4.Антигендерге қарсы ағзада түзілген заттарды-.......... деп атайды.

болады.
2. Айырша без -екі бөліктен тұратын сыңар мүше.
3.Лимфа түйіндері әрі биологиялық, әрі механикалық сүзгінің қызметін арқарады.
4.Антигендерге қарсы ағзада түзілген заттарды-қарсы денелер деп атайды.

тілдеседі жүрек деген тәңірімен.
Ақ түсті мөлдір және қызылданып,
Адамға күш береді пәрменімен.

бір-бірімен қыз алысып, қыз беріспеу дәстүрі.Аталары туыс,қандары жақын адамдар бір-бірімен үйленсе, олардан туған ұрпақтың өмірге аурущаң, ақыл-есі кем болып туылатынын атам қазақ ежелден-ақ білгенін Бұқар жыраудың мына бір өлең шумағынанда көруге болады:
«Жаманнан жақсы туса да,
Жақсыдан жаман туса да,
Тартпай қоймас тегіне»,-деген.

австриялық ғалым К.Ландштейнер қанның үйлеспеушілігін зерттеу негізінде адам қанының 4-тобын ашты.Олар:
Эритроциттердің бірігіп қалуын аглютинация деп атады.
Донор-қан беретін адам.Реципиент-қанды қабылдайтын адам.Егер донор мен реципиенттің қаны сәйкес келмесе қан үйлеспейді.

II III IV

болады.
Адамда қан топтарын бір ғана ген бақылайды. Осы геннің бір локуста үш түрлі аллелі бар.Олар: IA,IB,IO
Осы аллелдердің бір-бірімен өзара әрекеттесу варианттары қанның тобын көрсетеді.
I0 I0 – I-топ
I0 IА – IАА – II-топ
I0 IВ-IВ IВ- III-топ
IA IA-IV-топ

қанынан анықтаған. Rh –ұрпақтан-ұрпаққа беріледі,өмір бойы өзгермейді.Адамдардың 85% –ның қанында резус-фактор бар,оларды оң-резус-фактор деп атайды.Ал адамдардың 15% –да резус-фактор жоқ, оларды теріс-резус-фактор деп атайды.Резусы теріс қанды резусы оң адамға ешқашанда құюға болмайды.
Түйіндей келе,дүниеге келген әр адам өзінің қан тобын және резусын білуі қажет.

болады.Елмен тез тіл табысқыш,жұмысты жанын салып істейтін адамдар.
2.Қанның тобы А. Бұл адамдар адал әрі тындырымды.Өз мамандығы бойынша өнімді түрде жоғарылайды.Егер бір нәрсені қолға алса,тындырмай қоймайды.Олар «иә» деп келіссе, оған толық сенуге болады.
3.Қанның тобы В. Бұл адамдар сезімтал,кез-келген нәрсені тез үйреніп алуға бейім,өте сабырлы болады.
4.Қанның тобы АВ. Олардың бойындағы құштарлық барлық қиындықты ешкімге айтпай,жалғыз жеңгенді қалайды.

құралы.
Қанның өзі бөлінеді әрбір топқа,
Ол топтар бір-бірімен жақын доста.
Қан кеткенде топтастар көмектесер,
Донор болу қасиетті іс нағыз досқа.
Жұмбақтар.
1.Соғады күні-түні алмай тыным,
Құлайды ол тоқтаса таудай тілің.
2.Сан түрлі дәмге мән беріп,
Сөз сөйлеткен әнге еріп.
Бір жапырақ қызыл ет,
Атқарады үлкен қызмет

топ – резус фактор

темірге байланысты.Темір оттегіні тасымалдайды.Ол қанның құрамдас бөлігі-гемоглобиннің маңызды бөлігі-гемге байланысты.Адам денесінде 4,2 г темір болады.
2.Дәрігер. Адамға темір жеткіліксіз болған жағдайда адам қаназдық ауруына шалдығады, басы ауырады, тез шаршағыш,әлсіз болады.
3.Биолог.Қан аздық ауруына шалдыққан адамға қан жасаушы жеміс-жидектер деу керек. Темір, оның тұздары:картоп, пияз, сарымсақ , жүзімнің құрамында болады.Жүрек-қан тамыр жүйесіне пайдалы жемістердің құрамына алма,апельсин, лимон да жатады.Алма қандағы гемоглобиннің құрамындағы темірдің көбеюіне қажет болса,апельсин шырынын ішу қан тамырдың жұмысын жақсартады.

жарқын болсын.

топтастар көмектесер,
Донор болу қасиетті іс нағыз досқа.

Р АО х ОО




Немесе мынадай кесте арқылы көрсетуге болады.




Жауабы. Шешесінің қаны гомозиготалы – АА болғанда балаларының қаны II топ, ал гетерозиготалы АО болғада, Балаларының қаны, I,II топ болады. В гені болмағандықтан, балаларында III топ болмайды.