- Главная
- Разное
- Образование
- Спорт
- Естествознание
- Природоведение
- Религиоведение
- Французский язык
- Черчение
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Геометрия
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Математика
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, фоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
Презентация, доклад на тему Анатомия пәні бойынша Эндокриндік жүйе тақырыбына презентация.
Содержание
- 1. Анатомия пәні бойынша Эндокриндік жүйе тақырыбына презентация.
- 2. Слайд 2
- 3. Бездердің классификациясы Сыртқы секреция бездері (экзокринді) –
- 4. Эндокринология – ішкі секреция бездерін зерттейтін ғылымокситоцин
- 5. Ішкі секреция бездерінің анатомо-физиологиялық қасиеттері:Шығару өзегі болмайдыБезді
- 6. Гормон – ішкі секреция бездерімен
- 7. Гипофиз (hypophysis) мидың төменгі қосалқысыСопақ пішінді, салмағы
- 8. Гипофиздің үш бөлігін ажыратады:10 - гипофиздің артқы
- 9. Гипофиздің алдыңғы бөлігінің тропты гормондарының қызметі:Соматотропты(СТГ) –
- 10. Гипофиздің алдыңғы бөлігінің тропты гормондарының қызметі:Адренокортикотропты (АКТГ)
- 11. Гипофиздің гормондары:Ортаңғы бөлікМеланоцитынталандырушы гормон (интермедин) пигментті алмасуға
- 12. Эпифиз(
- 13. Слайд 13
- 14. Қалқанша безі гормондары:Тиреокальцитонин – кальцийлік алмасуды реттейді (қандағы кальций деңгейін және сүйек тінінен босап шығуын төмендетеді)ТрийодтиронинТироксин
- 15. Қалқанша безі гормондарының қызметі: тироксин және трийодтиронин
- 16. Қалқанша безі қызметінің бұзылуы алып келеді::Гипофункция -
- 17. Қалқанша безі қызметінің бұзылуы
- 18. Қалқанша маңы безіҚалқанша безінің артқы
- 19. Қалқанша маңы безі қызметінің бұзылуы:Гипофункция – гипопаратиреозКальцийлік
- 20. Айырша (жемсаулық) без
- 21. Айырша безінің қызметі:Жасушалық иммунитетке жауапты Т-лимфоциттердің синтезделуін
- 22. Ұйқы безі
- 23. Ұйқы безінің құрылысы:Күрделі альвеолярлы-түтіктік безБөліктік құрылымға иеБарлық
- 24. Ұйқы безінің құрылысы:
- 25. Ұйқы безінің қызметі:Аралас секрециялы без: он екі
- 26. Гормондардың қызметі:Инсулин – ұйқы безінің басты гормоныВ-жасушаларында
- 27. Гормондардың қызметі:Глюкагон –инсулиннің антагонистіБауыр және бұлшықеттерде гликоген
- 28. Слайд 28
- 29. Ұйқы безі қызметінің бұзылуы:
- 30. Слайд 30
- 31. Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары: кортикостероидтарМинералокортикоидтарГлюкокортикоидтарЖыныстық
- 32. Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары:
- 33. Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары: ГлюкокортикоидтарАқуыз,
- 34. Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары: Жыныс гормондары
- 35. Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің қызметінің бұзылысы:Гипофункция Аддисон
- 36. Бүйрекүсті безі милы қабатының гормондарыадреналин мен норадреналиннен
- 37. Жыныс бездері(гонадалар)Аталық без (testis) –Ұмада орналасқан
- 38. Еркек жыныс гормондары:Тестостерон және андростеронЕкіншілік жыныстық жетілуге
- 39. Аналық
- 40. Әйел жыныс гормондары :ПрогестеронЖүктілік кезінде
- 41. Жыныс бездерінің қызметінің реттелуіЖыныс гормондарының түзілуі гипофиздің
жоспар 1. Эндокринді жүйе және гормондардың негізгі қасиеті 2. Эндокринді бездердің функциясын зерттеу тәсілдері 3. Гипофиз, гормондары, олардың маңызы 4. Эпифиз, гормондарының маңызы 5. Қалқанша
Слайд 2
жоспар
1. Эндокринді жүйе және гормондардың негізгі қасиеті
2. Эндокринді бездердің функциясын зерттеу тәсілдері
3. Гипофиз, гормондары, олардың маңызы
4. Эпифиз, гормондарының маңызы
5. Қалқанша безі, гормондары, олардың маңызы
6. Қалқанша маңы безі, гормондары, олардың маңызы
7. Айырша безі, гормондары, олардың маңызы
8. Ұйқы безі және оның гормондары
9. Бүйрекүсті безінің қыртысты және милы қабатының гормондары
10. Жыныс гормондары және олардық ағзаға әсері
Слайд 3Бездердің классификациясы
Сыртқы секреция бездері (экзокринді) – бұл белгілі бір ағза
қуысына немесе дене бетіне сөл бөлетін бездер.
Ішкі секреция бездері(эндокринді) – бұл бездер шығару өзегі жоқ, сөлдерін тек қанға немесе лимфаға бөлетін бездер.
Аралас секрециялы бездер – эндокриндік және экзокриндік
қасиеті бар бездер.
Ішкі секреция бездері(эндокринді) – бұл бездер шығару өзегі жоқ, сөлдерін тек қанға немесе лимфаға бөлетін бездер.
Аралас секрециялы бездер – эндокриндік және экзокриндік
қасиеті бар бездер.
Слайд 4Эндокринология – ішкі секреция бездерін зерттейтін ғылым
окситоцин гормонының молекуласы
1855 ж. –
«ішкі секреция» ұғымын француз физиологы К. Бернар алғаш енгізді
1905 ж. – алғаш рет ағылшын физиологтары ғылымға «гормон» ( грек. hormao - қоздырамын, оятамын) терминін енгізуді ұсынды.
1905 ж. – алғаш рет ағылшын физиологтары ғылымға «гормон» ( грек. hormao - қоздырамын, оятамын) терминін енгізуді ұсынды.
Слайд 5Ішкі секреция бездерінің анатомо-физиологиялық қасиеттері:
Шығару өзегі болмайды
Безді эпителийден құралған
вегетативті нерв
талшықтарымен көп мөлшерде қамтамасыз етілген
Басты қызметті гипоталамус және гипофиз бездері атқарады
Басты қызметті гипоталамус және гипофиз бездері атқарады
Слайд 6 Гормон – ішкі секреция бездерімен өндірілетін зат.
Гормондардың
қасиеттері:
Спецификалық әсер
Жоғары биологиялық белсенділік
Дистантты әсер
Молекулалардың кішкентай көлемді болуы
Жылдам ыдырайды
Сыртқы түрлік арнайылығы болмайды
Жасуша ішілік үрдістерге ісер етеді, жасуша сыртына әсері жоқ
Спецификалық әсер
Жоғары биологиялық белсенділік
Дистантты әсер
Молекулалардың кішкентай көлемді болуы
Жылдам ыдырайды
Сыртқы түрлік арнайылығы болмайды
Жасуша ішілік үрдістерге ісер етеді, жасуша сыртына әсері жоқ
Слайд 7Гипофиз (hypophysis)
мидың төменгі қосалқысы
Сопақ пішінді, салмағы 0.5 г.
Сына тәрізді сүйектегі түрік
ертоқымының ойығында орналасқан
Басқа эндокринді бездердің әрекетін реттеп отыратын тропты гормондарды өндіреді.
Басқа эндокринді бездердің әрекетін реттеп отыратын тропты гормондарды өндіреді.
Слайд 8Гипофиздің үш бөлігін ажыратады:
10 - гипофиздің артқы бөлігі;
11 - гипофиздің
аралық бөлігі;
12 - гипофиздің алдыңғы бөлігі
Аденогипофиз – алдыңғы және ортаңғы бөлік
Нейрогипофиз – артқы бөлігі, аяқшаларымен
Аденогипофиз – алдыңғы және ортаңғы бөлік
Нейрогипофиз – артқы бөлігі, аяқшаларымен
Слайд 9Гипофиздің алдыңғы бөлігінің тропты гормондарының қызметі:
Соматотропты(СТГ) – өсу гормоны
Жас ағзада гиперфункциясы дамитын болса алыптық дамуы мүмкін, қарт кісілерде - акромегалия
Гипофункция кезінде –ергежейлік.
Пролактин – лактогенді гормон, маммотропин сүт бездері тіндерінің өсуіне және сүттің пайда болуына жауапты.
Тиреотропин(ТТГ) –қалқанша безі қызметін ынталандырады.
Гипофункция кезінде –ергежейлік.
Пролактин – лактогенді гормон, маммотропин сүт бездері тіндерінің өсуіне және сүттің пайда болуына жауапты.
Тиреотропин(ТТГ) –қалқанша безі қызметін ынталандырады.
Слайд 10Гипофиздің алдыңғы бөлігінің тропты гормондарының қызметі:
Адренокортикотропты (АКТГ) ,
Кортикотропин
– бүйрек үсті безінің қыртысты қабатынан глюкокортикоидтардың өндірілуін ынталандырады.
Гонадотропты гормон- жыныс гормондарына әсер етеді,фолликулдардың өсуін ынталандырады, сперматогенез, сары дененің дамуы және андрогендер өндірілуі.
Слайд 11Гипофиздің гормондары:
Ортаңғы бөлік
Меланоцитынталандырушы гормон (интермедин) пигментті алмасуға әсер етеді (терінің депигментациясы)
Липотропин
май алмасуын реттейді
Артқы бөлік гипоталамуста өндірілген гормондар сақталатын резервуар қызметін атқарады Вазопрессин(АДГ)- бүйрек каналдарынан судың кері сіңірілуін күшейтеді, АД жоғарылайды (қантты емес диабет)
Окситоцин біріңғай салалы бұлшықеттерге әсер етеді, босану кезінде жатыр жиырылуын ынталандырады.
Слайд 12
Эпифиз( Corpus pinale)
салмағы 0,2 г.
Бас ми
қуысында ортаңғы ми пластинкасының үстінде орналасқан
Мелатонин – пигментті алмасуды реттейді (пигментті жасушалармен қамтамасыз етеді);
Мелатонин – пигментті алмасуды реттейді (пигментті жасушалармен қамтамасыз етеді);
Слайд 13 қалқанша безі
glandula thyroidea
Мойынның алдыңғы бөлігінде орналасқан
Салмағы 30-50 г.
Оң жақтық, сол жақтық, пирамидальдық бөліктерін және оларды байланыстаратын мойыншаны ажыратады
Без заты фолликулалар (көпіршіктер) орналасатын бөліктерден тұрады.
Фолликула қуысы йодталған коллоидты затпен толтырылған
Слайд 14Қалқанша безі гормондары:
Тиреокальцитонин – кальцийлік алмасуды реттейді (қандағы кальций деңгейін және
сүйек тінінен босап шығуын төмендетеді)
Трийодтиронин
Тироксин
Трийодтиронин
Тироксин
Слайд 15Қалқанша безі гормондарының қызметі:
тироксин және трийодтиронин
Ағзадағы барлық алмасу түрін жылдамдатады.
Қышқылдану
процесін күшейтеді
Энергетикалық алмасу мен қозғалыс белсенділігін және психикалық үрдістердің ырғағын күшейтеді.
Жүрек соғу жиілігін, тыныс, тершендікті күшейтеді.
Энергетикалық алмасу мен қозғалыс белсенділігін және психикалық үрдістердің ырғағын күшейтеді.
Жүрек соғу жиілігін, тыныс, тершендікті күшейтеді.
Слайд 16Қалқанша безі қызметінің бұзылуы алып келеді::
Гипофункция - гипотиреоз
Ергежейлік балаларда
Микседема (шырышты қабаттын
ісінуі) ересектерде
Эндемиялық жемсау – йод жетіспеушілігі әсерінен қалқанша безінің үлкеюі
Эндемиялық жемсау – йод жетіспеушілігі әсерінен қалқанша безінің үлкеюі
Гиперфункция – гипертиреоз
Базедов ауруы – диффузды токсикалық жемсау
Слайд 18 Қалқанша маңы безі
Қалқанша безінің артқы беткейіндегі домалақ денешік
салмағы 0,13
– 1,18 г.
Паратгормон гормонын өндіреді (паратирин), кальций мен фосфор алмасуын реттейді
Паратгормон гормонын өндіреді (паратирин), кальций мен фосфор алмасуын реттейді
Слайд 19Қалқанша маңы безі қызметінің бұзылуы:
Гипофункция – гипопаратиреоз
Кальцийлік тетания (қандағы кальций мөлшерінің
төмендеуі және калийдің көбеюі)
Гиперфункция – гиперпаратиреоз
Қандағы кальций мөлшерінің көбеюі
Слайд 20 Айырша (жемсаулық) без
thymus
Борпылдақ дәнекер тінімен байланысқан екі асимметриялық бөліктен тұрады.
Балалық және жасоспірімдік жастағы ағза
Салмағы 13 – 37,5 г ( интенсивті өсу мен даму аралығы 6 -15 жыл), ересектерде май тінімен қапталады
Төс артында орналасады
Слайд 21Айырша безінің қызметі:
Жасушалық иммунитетке жауапты Т-лимфоциттердің синтезделуін жүзеге асырады
Гормондарды өндіреді: тимозин,
тимопоэтин, тимусты гуморальды фактор – иммунды жүйенің химиялық ынталандырушысы
Слайд 22 Ұйқы безі
pancreas
Ұзарған пішінді, бөліктік құрылымға ие
Іш қуысының артқы қабырғысының1 – 2 бел омыртқалары тұсында, асқазанның артқы бөлігінде орналасқан
салмағы 60 – 80 г, ұзындығы шамамен 17 см
Слайд 23Ұйқы безінің құрылысы:
Күрделі альвеолярлы-түтіктік без
Бөліктік құрылымға ие
Барлық ағзаның 1% эндокринді қызметке
тиесілі, бұл бөлік негізінен ағзаның құйрықты бөлігінде орналасып бес түрлі, (A, B, D, D 1, PP-жасушалар) жасушадан құралған Лангерганс аралшығы түрінде кездеседі
Слайд 25Ұйқы безінің қызметі:
Аралас секрециялы без: он екі елі ішекке түсетін ферментке
бай ұйқы безі сөлін өндіреді және инсулин, глюкагон, липокаин, секретин, соматостатин және т.б. гормондар.
Слайд 26Гормондардың қызметі:
Инсулин – ұйқы безінің басты гормоны
В-жасушаларында өндіріледі
Гликогена синтезін ынталандырады және
оның бауыр мен бұлшықеттерде жиналуын қамтамасыз етеді.
Глюкоза үшін мембрана өткізгіштігін арттырады.
Қандағы глюкоза деңгейін төмендетеді
Май алмасуын жақсартады және кетонурияны төмендетеді
Ақуыздардың катоболизмін төмендетеді, аминқышқылдардан ақуыз өндірілуін ынталандырады
Глюкоза үшін мембрана өткізгіштігін арттырады.
Қандағы глюкоза деңгейін төмендетеді
Май алмасуын жақсартады және кетонурияны төмендетеді
Ақуыздардың катоболизмін төмендетеді, аминқышқылдардан ақуыз өндірілуін ынталандырады
Слайд 27Гормондардың қызметі:
Глюкагон –инсулиннің антагонисті
Бауыр және бұлшықеттерде гликоген ыдырауына әмер етеді.
Глюкозаның
қандағы деңгейін жоғарылатады
Май тіндерінде майдың ыдырауын ынталандырады.
Миокардтық қозғыштығына әсер етпеген күйде оның жиырылғыштығн арттырады Липокаин – бауырда майдың қышқылдануы мен липидтерді пайда қылына байланысты майдың ағзадан шығуына әсер етеді
Май тіндерінде майдың ыдырауын ынталандырады.
Миокардтық қозғыштығына әсер етпеген күйде оның жиырылғыштығн арттырады Липокаин – бауырда майдың қышқылдануы мен липидтерді пайда қылына байланысты майдың ағзадан шығуына әсер етеді
Слайд 30 Бүйрекүсті безі
glandulae suprarenales
Бүйректердің жоғарғы полюсында,11-12 кеуде омыртқалары тұсында орналасатын жұп мүше
Бір бүйрекүсті безінің салмағы12 -13 г, ұзындығы 40-60 мм, биіктігі 20-30 мм, қалындығы 2 -8 мм
Сыртқы - қыртысты (80 %) бөліктен және ішкі - милы заттан тұрады
Слайд 31Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары: кортикостероидтар
Минералокортикоидтар
Глюкокортикоидтар
Жыныстық
Слайд 32
Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары:
Минералокортикоидтар-
Бүйрек өзектерінен натрийдің кері сіңірілуін
жоғарылатады
Калийді шығарады
Капиллярлар өткізгіштігін арттыруына байланысты қабыну реакцияларының дамуына ықпал етеді
Қандағы және тін сұйықтығындағы осмотикалық қысымды жоғарылатады ( натрий йоны концентрациясына байланысты)
- Қантамырлар тонусын арттырады, АҚ жоғарылайды
Калийді шығарады
Капиллярлар өткізгіштігін арттыруына байланысты қабыну реакцияларының дамуына ықпал етеді
Қандағы және тін сұйықтығындағы осмотикалық қысымды жоғарылатады ( натрий йоны концентрациясына байланысты)
- Қантамырлар тонусын арттырады, АҚ жоғарылайды
Слайд 33Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары:
Глюкокортикоидтар
Ақуыз, май, көмірсу алмасуына әсер
етеді
Ағзаның стресстік жағдайларға қарсы тұра алуын жоғарылатады
Ақуыздан глюкоза пайда болуын ынталандырады
Тін ақуыздарында катаболизм(ыдырау)тудырады
Қабыну үрдісін тежейді
Антидене өндірілуін төмендетеді
Гипофиз белсенділігін басады, соның ішінде АКТГ синтезін
Ағзаның стресстік жағдайларға қарсы тұра алуын жоғарылатады
Ақуыздан глюкоза пайда болуын ынталандырады
Тін ақуыздарында катаболизм(ыдырау)тудырады
Қабыну үрдісін тежейді
Антидене өндірілуін төмендетеді
Гипофиз белсенділігін басады, соның ішінде АКТГ синтезін
Слайд 34Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің гормондары:
Жыныс гормондары -
Балалық шақта жыныс мүшелері мен
сүйек дамуын ынталандырады
Екіншілік жыныс белгілерінің дамуы
Жыныс қызметтерінің нормализациясы
Ақуыз синтезі мен анаболизмді ынталандырады
Екіншілік жыныс белгілерінің дамуы
Жыныс қызметтерінің нормализациясы
Ақуыз синтезі мен анаболизмді ынталандырады
Слайд 35Бүйрекүсті безінің қыртысты бөлігінің қызметінің бұзылысы:
Гипофункция
Аддисон ауруы
бұлшықеттердің
әлсіздігі, дене салмағының төмендеуі, терінің қола түсіне енуі, артериальді гипотония
Гиперфункция
Жыныс гормондарының синтезінің глюко- и минералкортикоидтарға қарағанда артуы (екінішілік жыныс белгілерінің бірден өзгеруі)
Гиперфункция
Жыныс гормондарының синтезінің глюко- и минералкортикоидтарға қарағанда артуы (екінішілік жыныс белгілерінің бірден өзгеруі)
Слайд 36Бүйрекүсті безі милы қабатының гормондары
адреналин мен норадреналиннен (катехоламиндер)
шақырылады:
Симпатикалық нерв жүйесінің
қызметінің артуы
Гипертензияны ( А/Қ , ми, жүрек , өкпе , қозғалыстағы бұлшықеттерден басқа. )
Гипергликемияны ( қандағы қант мөлшері)
Бронхтар мен қарашықтың кеңеюі
Жүрек жұмысының белсенуі
АІЖ жұмысының бәсеңдеуі
Бұлшықет қызметінің артуы
Гипертензияны ( А/Қ , ми, жүрек , өкпе , қозғалыстағы бұлшықеттерден басқа. )
Гипергликемияны ( қандағы қант мөлшері)
Бронхтар мен қарашықтың кеңеюі
Жүрек жұмысының белсенуі
АІЖ жұмысының бәсеңдеуі
Бұлшықет қызметінің артуы
Слайд 37 Жыныс бездері(гонадалар)
Аталық без (testis) –
Ұмада орналасқан жұп аралас бездер
Салмағы 20-30
г, ұзындығы 4 см, ені 3 см, қалыңдығы 2 см
Эндокринді қызметті ирелендеген каналдар арасында орналасқан интерстициальды жасушалар атқарады.
Эндокринді қызметті ирелендеген каналдар арасында орналасқан интерстициальды жасушалар атқарады.
Слайд 38Еркек жыныс гормондары:
Тестостерон және андростерон
Екіншілік жыныстық жетілуге әсер етеді.
Жыныстық қызмет пен
сперматозоидтардың жетілуіне әсерін тигізеді (көбею)
Зат алмасуға әсер етеді.
ОЖЖ жағдайына және калыпқа әсер етеді.
Зат алмасуға әсер етеді.
ОЖЖ жағдайына және калыпқа әсер етеді.
Слайд 39 Аналық без(ovarium) – әйел жыныс
бездері
Овальді сопақша келген жұп аралас бездер.
Ұзындығы 2.5 -5.5 см, ені 1.5-3 см, қалыңдығы 2 см.
Салмағы 5 - 8 г.
Кіші жамбас қуысында жатырдың екі жағында орналасқан.
Слайд 40 Әйел жыныс гормондары :
Прогестерон
Жүктілік кезінде ұрықтың жатырда дамуы мен
имплантациясын қамтамасыз етеді.
Эстрогендердің бөлінуін тежейді.
Жүктілік кезінде жатырдың жиырылуын төмендетеді және оның окситоцинге сезімталдығын төмендетеді.
Овуляцияны кідіруіне әсер етеді.
Эстрогендердің бөлінуін тежейді.
Жүктілік кезінде жатырдың жиырылуын төмендетеді және оның окситоцинге сезімталдығын төмендетеді.
Овуляцияны кідіруіне әсер етеді.
Эстроген
Жыныс ағзаларының өсуі мен екіншілік жыныстық жетілуге әсер етеді.
Жыныстық рефлекстердің пайда болуын.
Менструальды циклдің бірінші жартысында жатырдағы шырышты қабаттың гипертрофиясын туғызады.
Жүктілік кезінде жатырдың өсуіне әсер етеді.
Слайд 41Жыныс бездерінің қызметінің реттелуі
Жыныс гормондарының түзілуі гипофиздің алдыңғы бөлігінің гонадотропты гормондарымен
реттеледі . Гипофиздің алдыңғы бөлігі гипоталамустан бөлінетін гонадолиберин арқылы біресе қоздыру не тежеу әсерімен көрініп отырады.
