Презентация, доклад на тему Күнтізбе туралы мәлімет (7сынып )

беру;
2.Оқушылардың ой-өрісін, есте сақтау қабілеттерін дамыту, білім мен білік дағдыларын ұштастыру, сөздік қорларын молайту;
3.Пәнге деген қызығушылықтарын арттыру. Уақытты дұрыс пайдалана білуге тәрбиелеу;

басылым.Ежелгі Римде әрбір айдың 1-ші күні календы деп аталған.Ерте заманда халықтар қардың кетуі,өзеннің тасуы тағы басқа құбылыстарға негізделген табиғи күнтізбелерді қолданған.Бірақ бұл күнтізбелер халық қажеттілігін қанағаттандыра алмады.Олар аспан құбылыстарына негізделген күнтізбеге жетті.Мұндай күнтізбелер Ежелгі Шығыс елдерінде шықты.Ол күнтізбелерді 3 топқа бөліуге болады.
1.Күн күнтізбесі.
2.Ай күнтізбесі.
3.Аралас күнтізбе.










































































негізделген жүйесі,анықтамалық басылым.

30 күндік 12 айға бөлген,артық қалған 5 күнді ешбір айға қоспай құдайға құлшылық ететін күндер деп есептеген.Ол Еуропалық күнтізбеге арқау болады.Б.з.б 45 жылы Рим императоры Юлий Цезарь, астроном Созигеннің жобасы бойынша жаңа күнтізбе жариялады. Ол Юлий күнтізбесі немесе ескі санат деп аталды. Юлий күнтізбесіндегі жылдың тропиктік жылдан 11 минут 14 сағат артықшылығы бар. Бұдан 128 жылда 1 күн,384 жылда 3күн жиналады.Оны тұрақтандыру үшін Рим папасы Григорий ХIII 1582 жылы уақыт есебін 10 күнге жылжытып ,түзетулер енгізіп,Григорий күнтізбесін шығарды. Ол жаңа санат деп аталды. Осы күні көптеген елдерде Григорий күнтізбесі қолданылады.

Вавилонда шықты. Онда әрбір 8 жылдың бесеуінің ұзақтығы 354 күннен, ал қалған үшеуінікі 384 күннен есептелді. Сонда жылдың орташа ұзақтығы (354.5+384.3):8=365.25 күнге тең болады.

құралады. Әрбір 30 жылда 11 жыл 355 күннен, 19 жыл 354 күннен саналады. Нақты жылдан 11 күні кем болғандықтан, араб жылының басы жылжып отырады.
622 ж. арабша 1-жыл. Ол Мұхаммед пайғамбардың Меккеден Мединеге көшіп барған жылы.Жылдардың бұл жүйесі ай һижрасы деп аталады. Араб күнтізбесі араб елдерінде, Азия мен Африканың мұсылман дінін тұтатын көптеген елдерінде ресми қолданылады.

аралас күнтізбеге көшті. Еврейше жыл есебі біздің заманымыздан бұрынғы 3761 жылдан басталады. Яғни сол жылы “дүние жаралған”. Бұл күнтізбе Израиль мемлекетінде қолданылады. Ежелгі түркілер күн күнтізбесін қолданған. Кейін ол қазақ, өзбек, татар, әзербайджан, т.б. Халықтардың күнтізбелеріне негіз болды.

бері саналады. Осы күнгі жасалған һижрет мұсылман тарихында ерекше орынға ие болды.
Мұсылман күнтізбесі осылайша “Һижри” деп атала бастады. Мұсылман күнтізбесі күнмен емес аймен есептелгендігі себепті біздің қазіргі жылсанағымыздан біршама айырмашылығы бар. Осы себепті бір жылы 10, екінші жылы 11 күнге қысқа болып жатады.

таласқан
хайуанаттар

ертегісінде ең алғаш рет орман алаңы ортасында ұйықтап жатқан қоян есінеп,
ұйқыдан жаңа оянғандай жан-жағына
қарап, біреулерді ізейді. Сол сәттен
бастап ешкімді көрместен өзімен-өзі
билей жөнеледі. Қоянның билеп
жүргенін көрген орманының түрлі
хайуанаттары жиналады. Оларда
қоянға қосылып билеп кетеді. Бидің
аяғында жануарлар сағаттың ұрған дыбысын тыңдап тұрып қалады
. “Бұл не? Иә, бұл - келе жатқан Жаңа жыл, біз осы үшін шақырылған екенбізғой...”. 
Хор “Жануарлардың бірінші хоры”
1.Жыл басы тек мен болам,-
Деп хайуандар таласты.
Өз-өздері мақтанып,
Уаждары жарасты.
2.Жылды қарап тұрайық,
Ойын-сауық құрайық.
Ең бұрын көрген батырды
Жыл басы деп ұғайық

“Неге мен емес? Мен кімнен кеммін?” деген өзара талас басталады.
Маңғаздана асықпай басып, ортаға алдымен
Сиыр шығады.

1.”Мө” деп мөңіредім,
Молшылық төңірегім.
Жыл басы боламын деп,-
Ертерек келіп едім.
2.Көгалда – тұрағым,
Дайын тұр құрағым.
Сүтіммен, етіммен,
Адамға ұнадым.

1.Алысқа шауып барамын,
Адамның бабын табамын.
Пайдасы мол жылқымен,
Жылбасы мен боламын!
2.Әсем десең , әсеммін,
Сылаң қағып өсемін.
Кең далада көсіліп,
Самал желдей есемін.

басын тек мен
бастауым керек” деп
жан – жағына менсінбей,
кербездене қарайды.


1 Түйе,Түйе Түйемін,
Жануармын киелі.
Кім таласар бойыма,
Жыл басына иемін.
2 Жан-жағыма қараймын,
Күн мен түнді санаймын.
Мен өзімді даланың
Кербезіне балаймын.

Түйе әні аяқталысымен
қаһарлана ырылдап, ортаға Барыс шығады.




1.Ырр, ырр, Барыспын, Барыспын,
Бәріңе таныспын, таныспын.
Айналама сыйлымын, сыйлымын,
Сезімсізбен алыстым, алыстым.
2.Күшіме сенемін, сенемін,
Бәрін де жеңемін, жеңемін.
Жыл басы болуға
Шіреніп келемін!

өзіммен,
Сабыр етем төзіммен.
Күшпен көрік құлпырар,
Салйқалы сөзімнен.

тиіседі.
Жайбарақат жатқан Жылан шағып алғысы келеді.
Маймыл сәл кідіріп, қайтадан мазақтауға көшеді.
Басқа жануарлар екеуінің таластарын бақылап
тұрады. Ақылды жылан соңында маймылмен
татуласып екеуі полька билей жөнеледі.

1.Бә, бә, бә мен қоймын,
Көк шөпке тойдым.
Жыл басы болуға
Кетіп тұр ойым
2.Қараңдаршы қандаймын,
Аппақ болған таңдаймын.
Жыл басына лайық.
Жарқырап тұр маңдайым.

ешбір кемтігім,
Бәріңде бос мақтанып,
Шаршамаңдар ентігіп.

жүремін.
Адамның көмекші,
Досының бірімін.

2.Ит болғасын үремін,
Сергек өмір сүремін.
Жеті қазынаның бірімін,
Адамды қорып жүремін.

бен қоянның дуэті.

Түйе мойнын созады,
“Мен болам”,-деп жар салып.
Тышқан одан одан озады,
Жылды алғаш қарсы алып.

көрген тышқанды
Жылбасы деп санаңдар!

Ит, Доңыз көрген
екен. Ал Түйе болса аузы ашылып таңырқап, ештеңені
түсінбей қала береді. Сөйтіп жыл атауларынан құр
алақан қалыпты. Жан-жануарлар достықпен
сыйластықты, ақылдылықты, тапқырлықты
мойымдап әнге қосып, би билеп, жаңа жылды тойлаған
екен.

жыл
(еді, екен)?

Б)

Алдыңғы күні
Кеше
Бүгін
Ертең
Бүрсігүні

қай күн (еді, екен)?
нешесі (еді, екен)?

–тің

Барыс –ға, -ге, -қа, -ке

Табыс –ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті

Жатыс –да, -де, -та, -те, -а, -е

Шығыс –нан, -нен, -дан, -ден, -тан, -тен

Көмектес –мен, -бен, -пен

мереке күндер кіреді.
2. Күнтізбе 365 күн... тұрады.
3. Бір жыл... он екі ай бар.
4. Бір апта... жеті күн бар.
5. Сен мектеп... қашан барасын?
6. Мен өз анам... жақсы көремін.