Презентация, доклад на тему Зайырлылық және дінтану негіздері.

«О. Бөкей атындағы қазақ орта мектебі» КММ

Бөкей атындағы қазақ орта мектебі.

Нурсеитова Нурлан Қабыкенқызы Білімі: жоғары Оқу орны: СПИ Мамандығы: Тарих және қоғамтану пәндерінің мұғалімі санаты: Жоғары

әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы- адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары.

ештеңе жоқ. Жалпы дін өздігінен өнегелі ақиқаттан бөтен ештеңе үйретпейді. Жалғыз-ақ, бізге қауіп төндіретіні діни біліміміздің деңгейі онша жоғары болмай отырғаны.»
Н.Ә. Назарбаев

білдірсе, француз тілінде “лаиците”- діни емес, яғни,”лаику”- зайырлы дегенді білдіреді .
Бүгінгі қазақ тіліндегі “зайырлы”,”зайырлылық” сөзі- “заһир”, яғни, анық, ашық деген мағыналарды білдіретін араб тілінен енген сөз. Бұл сөзді алғаш рет өткен ғасырда Алаш қайраткерлері “Алаш мемлекетін” құруда өз заңнамаларында қолданды. Олар бұл сөзді
1) Ашық, нақтылық;2) адами, адамдық, өркениеттік;3) азаматтық деген мағыналарда қабылдады.

2017 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама туралы
Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 24 қыркүйектегі № 648 Жарлығы

      ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:       1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2013 - 2017 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.       2. Қазақстан Республикасының Үкіметі:       1) бір ай мерзімде Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігімен келісім бойынша Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлесін және бекітсін;       2) «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің одан әрі жұмыс істеуінің кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 4 наурыздағы № 931 Жарлығында белгіленген мерзімдерде және тәртіппен Бағдарламаның орындалу барысы туралы Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне ақпарат ұсынсын.       3. Орталық және жергілікті атқарушы органдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар Бағдарламаны іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын.       4. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін.       5. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.
      Қазақстан Республикасының       Президенті                         Н.Назарбаев
Қазақстан Республикасы         Президентінің       2013 жылғы 24 қыркүйектегі       № 648 Жарлығымен           БЕКІТІЛГЕН      

қоғам жағдайында жер беті халықтарын арасында діни сенімдер мен діндердің пайда болуы, орнығуы мен дамуы туралы білімі, діннің мәнін, оның адам өмірі мен қоғамдағы алатын орны, мақсаты мен мұратын түсіне, ажырата алу, өзін және жақындарын деструктивті, экстремистік және радикалды діни ағымдардың ықпалынан қорғайә алу біліктілігі, өзгенің діни танымына құрмет сезімі мен өз сеніміне құндылық қатынасы, зайырлылық ұстанымға және жоғары адамгершілік қасиеттер мен ізгілікті дүниетанымға ие тұлғасының қалыптасуына жағадай жасау деп түсінуіміз керек. Сонымен пәннің мақсаты- еліміздің жас азаматтарының жеке бас және мемлекет тұрақтылығының басты факторы ретінде зайырлылық ұстанымға, жоғарғы адамгершілік қасиеттер мен ізгілікті дүниетанымға ие толерантты тұлғасының қалыптасуына жағдай жасау.

«Зайырлылық және дінтану негіздері» пәнінің тұжырымдамалық негіздері
«Зайырлылық және дінтану негіздері» пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері

қоғам жағдайында жер беті халықтарын арасында діни сенімдер мен діндердің пайда болуы, орнығуы мен дамуы туралы білімі, діннің мәнін, оның адам өмірі мен қоғамдағы алатын орны, мақсаты мен мұратын түсіне, ажырата алу, өзін және жақындарын деструктивті, экстремистік және радикалды діни ағымдардың ықпалынан қорғайә алу біліктілігі, өзгенің діни танымына құрмет сезімі мен өз сеніміне құндылық қатынасы, зайырлылық ұстанымға және жоғары адамгершілік қасиеттер мен ізгілікті дүниетанымға ие тұлғасының қалыптасуына жағадай жасау деп түсінуіміз керек. Сонымен пәннің мақсаты- еліміздің жас азаматтарының жеке бас және мемлекет тұрақтылығының басты факторы ретінде зайырлылық ұстанымға, жоғарғы адамгершілік қасиеттер мен ізгілікті дүниетанымға ие толерантты тұлғасының қалыптасуына жағдай жасау.

«Зайырлылық және дінтану негіздері» пәнінің тұжырымдамалық негіздері
«Зайырлылық және дінтану негіздері» пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері

қоғам жағдайында жер беті халықтарын арасында діни сенімдер мен діндердің пайда болуы, орнығуы мен дамуы туралы білімі, діннің мәнін, оның адам өмірі мен қоғамдағы алатын орны, мақсаты мен мұратын түсіне, ажырата алу, өзін және жақындарын деструктивті, экстремистік және радикалды діни ағымдардың ықпалынан қорғайә алу біліктілігі, өзгенің діни танымына құрмет сезімі мен өз сеніміне құндылық қатынасы, зайырлылық ұстанымға және жоғары адамгершілік қасиеттер мен ізгілікті дүниетанымға ие тұлғасының қалыптасуына жағадай жасау деп түсінуіміз керек. Сонымен пәннің мақсаты- еліміздің жас азаматтарының жеке бас және мемлекет тұрақтылығының басты факторы ретінде зайырлылық ұстанымға, жоғарғы адамгершілік қасиеттер мен ізгілікті дүниетанымға ие толерантты тұлғасының қалыптасуына жағдай жасау.

«Зайырлылық және дінтану негіздері» пәнінің тұжырымдамалық негіздері
«Зайырлылық және дінтану негіздері» пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері

тығыз байланысты, оқулықтағы оқу маетриалын құрылымдауға және оқыту үдерісін ұйымдастыруға негіз болып табылатын келесі дидактикалық принциптер талаптарына көңіл аудару қажет:
ғылыми негізділік пен түсініктілік;
жүйелілік пен бірізділік;
саналылық пен белсенділік;
білімді игерудің беріктігі;
пәнаралық және пәнішілік байланыс;
мәдени сәйкестілік принципі;
проблемалылығы;
даралай және саралай оқыту;
оқу тапсырмаларының көпдеңгейлігін қамтамасыз ету;
білімнің қолданбалылығын, яғни, оқушының функционалдық сауаттылығын қамтамасыз ету т.б.

діни білімінің ғылыми негізділігін қамтамасыз ету үшін, оқулықта дін саласындағы ғылыми басылымдарда жарық көрген барлық деректердің ішінен осы пән үшін ең маңызды деп санаған бөлігі барынша сарапталып, жүйеленіп, жинақталып беріледі. Ол үшін жасалған алғашқы қадам – әрбір діни құбылысқа байланысты пікірлер ғылыми ұғымдарға жеткізетін оқу пәнінің, тараулар мен бөлімдердің, әрбір тақырыптың құрастыру логикасына сай оқу материалын баяндау, меңгеру логикасын құру. Мысалы арнайы кесте, сызбалар беру, ой қозғау жұмыстары оқушыны өз пікірін ерікн, ашық айтып жеткізуге жетелейді.
Қандай да бір түсінік немесе ұғым танымдық мәнге ие болу үшін оның негізгі белгілері мен ерекшеліктері нақты мәнге ие көздермен сипатталып, анықталуы керек. Бұл талап - оқулық мазмұнын құрастыру мен оқу үдерісін ұйымдастыру барысында оқушыда нақты, ғылыми ұғымдардың қалыптасуын қамтамасыз етеді. Мысалы, оқклықта «Дінтану әліппесі» айдарымен түсінік сөздерін ұсыну немесе түсіндірме сөздікпен жұмыс істеуге жағдай тудыру.
Оқытудың ғылыми негізділік принципін түсініктілік принципімен байланыстық қараған жөн. Бұл жерже түсініктілік оқушыға жеңіл болу деген сөз емес, оқушының таным әрекетінің мүмкіндігіне сай болу деп түсіну керек. Осындай байланыс арқылы білім мазмұны ғылыми нақтыланған мазмұнға, ал оқу үдерісі оқушының дене және ақыл- ойының жұмыс істеуіне, ширауына, таным мүмкіндігінің артуына әкеледі. Мысалы, конференция, дөңгелек үстел, т.б. іскерлік ойындар ұйымдастыру оқушының өзін белгілі бір келбетте сезіні, әрекет үстінде тануына жол ашады.

Жүйелілік пен бірізділік принципі. Оқу материалы мен оқу үдерісі пән мазмұнының тарихи педагогоикалық бірізділігін сақатй отырып ұйымдастырылуы тиіс. Яғни, ұғымдардың ашылуы мен деректердің берілуі өздерінің тарихи ретімен және мазмұн сабақтастығы логикасымен берілуі тиіс. Мәтінде негізгі ой мен басты мақсат айқын берілуі тиіс, соларды ашу үшін келтірілген деректерді салыстыру, талдау, ой тұжырымдау қажеттілігі жасалынуы керек. Бұл принцип жаңа материалды беру алдында оқылған материалды еске түсіріп, қайталауы қажет етеді. Сонымен бірге әрбір сабақта келесі тақырыпты енгізуге негіз дайындау қажет. Сонымен мұғалім сабаққа дайындалғанда бір мезгілде екі-үш сабақтың оқу материалдарын дайындауы қажет. Тақырып соңында өтілген оқу материалы бойынша түрлі тапсырмалар арқылы жаңа ойларға, пікірлерге жетелеп отыру қажет. Мысалы, салыстыру кестелері, Венн диаграммасы, екі түрлі пікір сызбалары, т.б.

есте сақтап, қайсысын біліп қана қоюы жеткілікті болғандығын белгілеуі қажет. Білімнің беріктілігіне әскер ететін тәсілдерге зейін белсенділігін тудыратын ерекше жағдайларға назар аудару, тірек белгілерін жасақтаау, көрнекіліктерге сүйену, маңызды ақпараттарды жазып отыруды ұйымдастыру, қайталап сұрап отыру т.с.с. жатады.

Саналық және белсенділік принципі. Оқушылардың белсенділігі репродуктивті немесе шығармашыл (продуктивті) сипатта болуы мүмкін. Репродуктивті белсенділік оқушылардың оқу материалын есінде сақтауға және оны қайта айтып беруге, оқу әрекеттерін үлгі немесе ереже бойынша орындаумен сипатталады. Оқу материалын қабылдап, есте сақтап, қажет жағдайда еске түсіріп, қайталап беру емес, оның мәнін түсіне отырып теңгеру арқылы ғана алған білімді өмірде іске асыру, яғни , білімнің қолданбалылығын немесе оқушының функционалдық сауаттылығын қамтамасыз ету, шығармашылықпен пайдалану мүмкін болады. Оқушылардың білімді сапалы меңгеруі олардың әрбір сабақтың мақсатын түсінуінен, сабақта ұсынылатын білім мпен орындалатын іс- әрекеттің қажеттілігін сезінуінен, оған қызығушылығының оянуынан басталады. Сондықтан әрбір сабақта осы жағдайлар қамтамасыз етілуі тиіс. Мысалы, ой қозғау арқылы өзінің білетін мәліметтерін топтастыру, белгілі бір пікірді ала отырып, өз пікірімен салыстыра қарау, қоғамдық және әлеуметтік – экономикалық жағдайлардағы көрінісін анықтау т.б.

өмір тәжірибелерінен қалыптасқан ой-пікірі мен сол құбылысқа ғылыми негізделген түсінік арасындағы қарам-қайшылықты сезіндіру арқылы құбылыстың сырын білуге деген олардың қызығушылықтарын тудыру. Мысалы. Баланың күнделікті білетін ақпараттарын ғылыми тұжырым , мәліметтерімен салыстыруға жағдай жасау. Айталық, мұсылман деген бір ғана ұғым деген ойының ислам дінінің негізіндегі бірнеше бағыт бар екендігі бақағандағы тоқырауға ұшырау. Бұл бағытта арнайы анықтама берілген мәліметтер балаға шындықтың көзін ашады.
Оқушылардың оқу материалына деген қыззығушылығы мен оны меңгеруге деген ішкі қажеттілігі олардың осы мақсаттағы өзіндік таным әрекетін ұйымдастыруына негіз болады. Оқушылардың өзіндік шығармашылық әрекетін ұйымдастыруда оқу үрдісіндегі танымдық проблеме туындаудың маңызы жоғары. Туындаған проблемены талдап, оны шешудің мүмкін жолдарын болжап, ол болжамдарды тексенріп, дәлелдеп, ой –пікірлер мен заңдылықтарды ашуға баулу арқылы оқушылардың шығармашылық ойы дамытылады. Мәтінді проблемалы, баяндау жолымен құрастыру ақылы оқушылардың ойын ұштауға мүмкіндік туады. Мысалы, ұстаз проблемалық, жағдаятты тапсырмаларды ұсына отырып, шәкірттің ізденісіне жол ашады. Бұл принципті жүзеге асыру үшін оқу материалдарының әдістемелік аппараты жетілдіріледі, өзін- өзі бақылау және өзін –өзі бағалау тапсырмалары беріледі, көпдеңгейлі сұрақтар мен тапсырмалар құрастырылады, оқушылардың өз бетінше орындауына шығармашылық жобалар ұсынылады. Мысалы, оқушының өзін қоғам мүшесі ретінде сезінуі мен сенімділігіне бағыт берер кесте, сызба үлгілерімен жұмыс және эссе, ойтолғау жазуына мүмкіндік беріледі.

дінтану негіздері» пәні аясынан шықпай, шығармашылық жобалық жұмыстарға көңіл бөлінеді.
Жобалық жұмыс деп оқушылардың жас ерекшеліктері мен жеке ерекшеліктеріне сәйкескелетін, қызығушылықтары, кабілеттері, меңгерген білімі өздігінен адамның өмірілік іс- әрекетіндегі алуан түрлі бағыттарында қолдана білуге мүмкіндік беретін, яғни, оның функционалды сауаттылығын қалыптастыруды қамтамасыз ететіншығармашылық тұрғыдан аяқталған жұмысты айтады. Бұл орайда мұғалімнің оқушылардың дайындығы мен тқызығушылығын жобаның танымдық бағыты мен өмірлік маңыздылығын есепке алуы тиіс.

Сабақты ұйымдастыруда ғылыми-практикалық конференция, пікірталас, дөңгелек үстел, шағын жобалар қорғау жұмыстарының берері көп. Жобалар жеке- дара немесе топпен педагогикалық ынтымақтастық әдістерін пайдалана отырып , орындалуы мүмкін. Олардың саны білімді тиянақтауда жеткілікті мөлшерде болып төмендегі бағыттарды қамтиды:
Дін мәселелері бойынша газет, журнал мақалаларын, ғылыми-көпшілік басылымдардыталдау, ауызша және жазбаша хабарлама дайындау;
Діндердің айырым белгілері мен ерекшеліктерін ажырату;
Дәстүрлі діндерге ортақ тұжырымдарды табу және оларды дәлелдеу;
Аймақтағы діниахаулды саралау;
Киелі орындар туралы шолу жасау және олардың қасиеттерін түсіндіре алу;
Дінаралық татулық пен діни төзімділікке мысал боларлық нақты жайттарды өмірден табу т.б.

орындауда оқушылардың түрлі бағыттағы танымдық ізденіс жұмыстарын ұйымдастыруға, танымдық қызығушылығы мен белсенділігінің қалыптасуына баса назар аударылуы қажет.
Оқу үрдісін ұйымдастыру барыснда төмендегі мәселелерге барынша көңіл бөлінуі тиіс:
Қазақстанның бүгінгі дін саясаты мен ұстанымдары, оның тарихи – мәдени , демократиялық және өркениеттік мәнін басшылыққа алу;
Қандай да бір бағытқа бұра тартушылыққа жол бермеу;
Практикалық жұмыс орындауға қажетті жағдайларды қарастыру;
Елдің мәдени, рухани, діни ақпараттық саласын реттейтін заң талаптарын қатаң сақтау;
Ғылыми- талдаушылық, сараптамалық- салыстырушылық әдістерін қолдану;
Жобаны дайындаудың технологиялық тізбектілігін анықтау тб.

өзі тұлғалық дамыту құзіреттілігі

Коммуникативтік құзыреттілік

Қоғамдық –әлеуметтік құзыреттілік

Ақпараттық құзіреттілік

Оқу танымдық құзыреттілік

және өзіндік бағалау;
Шығармашылық әрекеттердік креативтік дағдыларын меңгеру: ақпаратты , білімді тікелей болмыстан іздеу, қабылдау;
Коммуникативтік құзыреттілік:
Жұппен , топпен және ұжыммен жұмыс жасау дағдыларын меңгеру;
«Зайырлылық және дінтану негіздері» пәні бойынша алған білімдеріне сүйене отырып диалог және пікірталас құруды меңгеру;
Өзгелердің пікіріне, ұстанымына және қөзқарасына, түсіністікпен, төзімділікпен қарау;
Басқаларды тыңдай алу және өзіндік көзқарасын негіздеу, қарым-қатнас мәдениетін меңгеру;
Қоғамдық –әлеуметтік құзыреттілік:
Азаматтық жауапкершілік сезімі;
Қазіргі қоғамдағы өмір үшщін қажетті әлеуметтік белсенділік дағдылары;
Бірлескен кәсіби қызметпен шұғылдану (ұжым, топ) қабілеті, қызмет ету

авторлардың барлығы да – дінге қатысы бар ғалымдар. Бірақ оқулық мәселесінің қоғамдық пікірге айналып кетуіне сыртқы күштердің ықпалы болды ма деп ойлаймын
. – Ғаламдық үрдістер өте жылдам жүріп жатыр. Бүгін аса қажет болған құнды дү­ниең­нің ертең түкке тұрғысыз болып қалуы ғажап емес. Жаһандану үрдісінің ерекшелігі де – осында. Діни ахуал да заман өткен сайын күрделеніп келетіні жасырын емес.. Ол үшін оқулық­тар, қажетті материалдар жаңаланып отырылуы шарт.