Слайд 1Тема: “Һыуһаным, һыуҙар бирегеҙ!”
поэмаһында экология проблемаһы.
Эпиграф: Төйәгемә күҙ ташлаһам,
Хәсрәттәрем ҡуҙғала,
Зифа ҡамышын һарғайтып,
Һыуҙар кәмей йылғала,
Эсер һыуҙар ҙа ҡороһа,
Донъябыҙҙан ни ҡала?
А. Игебаев.
Слайд 2“Башҡорт теленең һүҙлеге” түбәндәгесә
аңлатма бирә: “Биологияның тереклек һәм үҫемлектәр менән
тирә-яҡ мөхит араһындағы бәйләнеште өйрәнә тарған бүлеге”.
Слайд 5С.Фадеев. Йәмле Ағиҙел буйҙары
Ағиҙелкәй!
Һинең буйҙарыңда
Нисә быуын ғүмер кисергән.
Үҙең кеүек тәрән,
үҙеңдәй киң
Күпме йыр бар һинең исемгә!
Р.Ниғмәти.
Р2шит Ни4м2ти
(1909-1959)
Баш7ортостанды8 халы7 ша4иры
Слайд 9 Әҫәрҙәре:
“Далаларҙа” циклы.
“Хистәр тулҡынында” циклы.
“Украина” шиғырҙар шәлкеме.
“Һөйөү”шиғыры.
“Баҫыу
хөкөмө”поэмаһы.
“Дауылдар тыуҙырған ғүмер” поэмаһы.
“Мин постамын” шиғыры.
“Һалҡын шишмә” шиғыры.
“Тимер юл” поэмаһы.
“Йәмле Ағиҙел буйҙары” поэмаһы.
“Үс ал, патриот!”поэмаһы.
“Күберәк нефть,иптәштәр!” шиғыры.
“Баҫыуға, туғандар!” шиғыры.
“Әсә һүҙе”шиғыры.
“Үлтер, улым, фашисты!” поэмаһы.
“Һинең кәләшеңдең хаттары” поэмаһы.
“Һаҡмар ҡыҙы” поэмаһы һ.б.
Слайд 10
Рауил Бикбаев
(1938)
Башҡортостандың халыҡ шағиры
Салауат
Юлаев исемендәге премия лауреаты
Слайд 14ИРӘМӘЛ
Был төйәктә һәр бер тау ҡуйыны
Ил һуғарыр изге ер мәллә!
Бар яҡтарға
һуҙылып һыуҙар аға,
Ҡайҙа ҡараһам да, Ирәмәл!
Р.Бикбай.
Слайд 16Арындырып тәтәй бөркәнсектән, Юл күрһәтеп, алға тәгәрәне
Төшөнөргә илдең
хаҡ йөҙөн, Ағиҙелем – көмөш йомғағым,
Бир әмәлең миңә, Ирәмәлем, Ирәмәлдән Кама һыуына тиклем
Аҡ сәфәргә әйҙә, Ағиҙелем! Күп йотлоҡтом йырына йылғаның.
Слайд 18Ҡарағайҙар,
Солоҡ ҡына тотор ҡарағайҙар!
Улар менән бергә ерегеп үҫкән
Халыҡтың да
Ай-вайына ҡарамайҙар,
Ҡарағайҙы
ҡыра ағайҙар,
Әйтерһең дә, ҡырағайҙар!
Слайд 20Шүлгән! Иң боронғо храм булып,
Нурың менән индең йөрәккә.
Эрмитаждар, Луврҙар бит тыуған
Һинең
ташыңдағы һүрәттән.
Слайд 24Аҡмулланың аҡ йөҙөнә Бер сабылған башы
Таңға юл ярыусы
Ҡара яғылды, Бабичтың Юлтыйҙар
Яңынан сабылды, Төрмәгә ябылды.
Бөркөттәрҙең ҡанатына
Герҙәр аҫылды.
Йәннәт булыр ил ҡуйынына
Гүрҙәр асылды.
Меңдәр аҫылды, меңдәр атылды…
Слайд 27Елкендерә тағы бейеклектәр,
Күңелемдә тағы тыуа таң.
Иркең түбәң түшәлеп тә ятҡан
Хәтфә үлән
икән, Торатау.
Был йылдарҙың ҡоластары хәтәр;
Иҫләй күккә ашҡан саҡтарын. Ниндәй даръяларҙы һемереп бөттө,
Тағы шартлау. Ниндәй ҡаяларҙы ауҙарҙы,
Ҡора заман, Шаһтау, Кимереп бөттө ниндәй тауҙарҙы!
Тамырыңа хатта ауҙарын. Р.Бикбаев.
Слайд 32Ағиҙелгә терегөмөш ағып, Башҡаса шул
хөҙер заман хәле, Ағыуланыуын күрһә Ниғмәти, Башҡа шул шағир уйҙары,
Ниндәй оран һалыр ине шағир, Йәмлеме Ағиҙел буйҙары,
Әйтер ине бөгөн нимә тип? Тәмлеме Ағиҙел һыуҙары?
Р.Бикбаев.
Слайд 33Хәүеф-һорауҙарҙың өнөн тыҡтыҡ:
-Бындай ҡеүәт Европала юҡтыр!
Барыһы һәйбәт! Һис бер бәлә юҡ!
Стәрленән
төтөн, йылға булып,
Туғайыңа һылыша, Һәләүек!
Баллы йүкәләргә ағыу һибеп,
Алыҫ армыттарға ҡағыла.
Сал Уралдың сабыр йөҙкәйенә
Ағыу яуа, һөрөм яғыла.
Һөрөм аша ҡала оран һала,
Булырмы тип көнөм яҡтыраҡ.
Слайд 35Өфөм,Өфөм!
Һәр бер биҙәгеңде
Ниндәй оҫта ҡулдар уйған ырып?
Ағиҙелең, Ҡариҙелең, Димең-
Һыуһылыуҡай кеүек һылыу
һыу.
Өфөм, Өфөм! Иҫ китерлек кистә
Йүкәләрҙең балы Һығылһын.
Слайд 38Ағиҙелкәй ҡайҙа, ай туғайҙа,
Ағиҙелкәй кеүек һыу ҡайҙа,
Ағиҙелкәйҙәрҙең ай һауаһы,
Йәнгә рәхәт, тәнгә
ҙур файҙа.
Йәмле Ағиҙел буйҙары ла
Бөтөрәләр хәсрәтле уйҙарҙы шул,
Бөтөрәләр хәсрәтле уйҙарҙы.
“Йәмле Ағиҙел буйҙары” башҡорт халыҡ йырынан.