Слайд 1Аювъятгъан айны отуз бири.
Класда иш.
Сёз байлыкъ деген шагьаргъа сапар.
Сапар чыгъайыкъ, яшлар,
Дюнья сырын билейик.
Яшавда ёлугъагъан
Гьар-бир затны гёрейик.
Слайд 2Ана тилин анасындай сюймейген
Ана элин сюер десе, инанман!
Слайд 3 Дарсны муратлары:
1.«Лексика» бёлюкден яшланы билимлерин тергемек ва толумлашдырмакъ, бир-бир
сёзлени маънасын ва тюз язылышын эсде сакълар йимик, олагъа гьар тюрлю тапшурувлар этдирмек.
2.Яшланы асил къылыкълагъа уьйретмек, табиатны якъламагъа ва сюймеге чакъырмакъ.
Слайд 4
Сапар деген сёзню маънасын
нечик англайсыз?
Ёл чыгъыв, бир ерге сапар чыкъмакъ. (путешествовать)
Слайд 5Сёз байлыкъ.
Лексика
Маънадашлар
Аваздашлар
Бирикген сёз тагъымлар
Къаршыдашлар
Тарихи сёзлер
Диалект сёзлер
Слайд 6Сёзлюк иш:
Сапар – путешествие
Эсгиленген сёзлер - устаревшие
слова
Касбулукъ сёзлер - профессионализмы
Тарихи сёзлер – архаизмы.
Ябалакъ – сова
Тонкътонкъ(къуш) – дятел
Лакълакъи (савусгъан) – сорока
Инек(сыйыр) – корова
Гьуле(дёгерчик) -колесо
Слайд 7
Театр
Халкъны сюювюн алгъан
Бийке къызы
Барият.
Янынга гелгенлени
Юреги бола бек шат.
«Молла Насретдин» ( гёрюнюш )
Нечик сёз тагъымлар ёлугъар экен?
Тергевлю тынглагъыз ва язып алыгъыз.
Слайд 10 Музей
Музей- халкъны байлыгъы,
Байлыгъы ва тарихи.
Англамагъа къаст этсенг,
Сёйлеп башлай гьариси.
Саламатлыкъ- адамны инг де яхшы хасияты.
Шолай адамны эл арада абуру да, сыйы да
бола.
Оьзюню оьр гёреген адамны не къурдашы,
не ювугъу болмас.
Слайд 11
Къайсы сёз тюшген? Булар нечик сёз тагъымлардыр?
... баласы ап-агъым
Слайд 14
Эсгиленген ва тарихи сёзлени айырыгъыз.
Къул, къараваш, къазакъ, нёкер
Бири бакъмай бурулуп…
Мен мактапгъа бараман,
Къалам булан язаман.
Жаяланы ачыгъыз,бюртюклени салыгъыз, мудирге де тынглагъыз.
Слайд 15
Текстни ичинде нечик сёз бар экен?
Дюньяланы ачагъан
Алтын ачгъыч – ана тил.
Адам болмагъа сюйсенг,
Башлап ана тилни бил!
Слайд 16
Тамазаны янында
Къартны бек сююп яшлар
Кёп геле къырыйына.
Тынгламагъа сюелер
Хабарына, йырына.
Слайд 18Къайсы ёмакъдан алынгъан? Нечик сёз ёлукъду?
Слайд 20
Шагьар бав.
Шагьар бав- жанны азыгъы,
Юрек ондан
къувана.
Бюлбюл –бавну бийкеси
Чарнап, учуп айлана.
Слайд 23
«Булакъ башда».
Гёрюнюшге гёре не айтма бола?
Эки де къатынны
лакъыры нени гьакъында? Оланы къайсы тюз ойлаша?
Ачыкъ этип айтыгъыз.
Бёлюклер булан ишлев.
1 бёлюк
2 бёлюк
Слайд 25 Хаталаны тюзлегиз.
Анам азварда инекни сава.
Лакълакъи терекге къонну.
Бёлюклеге гёре ишлев.
1. « Ким кёп диалект сёзлер язажакъ»
2. «Ким кёп къаршыдашлар язажакъ»
3. «Ким кёп касбулукъ сёзлер язажакъ»
Жаваплар тергеле, оьзлеге къыймат салалар.
Слайд 26Китап булан ишлев.
Тапшурув 84, 33 бет
Слайд 27АШХАНА.
Къазан чы къайнай, къазанчы буса къайнамай.
Слайд 28
Къайнай – къайнамай, ишлей –ишлемей - нечик
сёзлер бола?
Къазанчы, тюкенчи, балыкъчы - булар нечик сёзлердир?
Слайд 29Халтадан (тюрлю отлардан) чудулар.
Нечик сёз ёлукъду?
Слайд 30 Натижа чыгъарыв.
Бугюнгю сапарыбызда биз не ерлеге бардыкъ?
Бизге нечик сёзлер ёлукъду?
Шагьарны не ерин ушатдыгъыз? Сизге не ерде яхшы эди?
Не ерде четимликлер ёлукъду?
Уьйге иш.
Орта охуйгъанлагъа маънадашлар булан 5 жумла язмакъ, яхшы охуйгъанлагъа
диалект сёзлер булан беш жумла язмакъ;
биревлеге буса проектный иш язмакъ.
Слайд 31
Сапардан йырлай туруп къайтайыкъ.
Бизин гёнгюбюз хош, сёз байлыкъ шагьарны биз ушатдыкъ,
кёп зат эсибизде къалды.
Кёп савболугъуз, яшлар!