Презентация, доклад на тему Тракторлар мен автомобильдер пәні бойынша

басқару дөңгелектерінің айналысын қамтамасыз ететін қондырғылардың жиынтығы. Ол рульдік механизм мен рульдік берілістен тұрады. Басқару дөңгелектерінің рульдік механизм айналысын жеңілдету үшін күшейткіш орнатылуы мүмкін. Рульдік механизм жүргізуші күшін рульдік беруге өткізуге арналған және рульдік дөңгелекке қойылған айналдыру мезетін арттыруға арналған. Ол ішкі дөңгелектен, білік пен редуктордан тұрады. Рульдік беріліс рульдік механизмнен көліктің басқару дөңгелектеріне күшті өткізу үшін және олардың айналу бұрыштары арасындағы қажетті қатынасты қамтамасыз етуге қызмет етеді.
 

түзету жүйесі. Артқы дөңгелегі жоғары жылдамдықпен бұрылыс жасайды. (алдыңғы дөңгелегі де дәл солай), осылайша тұрақтылығын арттырады. Төменгі жылдамдықпен артқы дөңгелегі қарама-қарсы бұрылыс жасайды. (алдыңғы дөңгелекке қайта келеді), осылайша менаврлікті күшейтеді және бұрылыс радиусын азайтады.

орналасуына байланысты бірнеше түрге бөлінеді: бұрылатын басқару дөңгелектерін қолданатын жүйе; ортасынан бұрыла алатын (сынатын) машина тұғырын қолданатын жүйе; бір жақтағы дөңгелектерге жүріс бағытына кері бағытта айналдыруды қолданатын жүйе; бір жақтағы дөңгелектерге тежеуді қолданатын жүйе. Осылардың ішіндегі көп қолдау тапқаны ол басқару дөңгелектерін қолданатын жүйе.
Басқару дөңгелектерінің алдыңғы түйіскіштігі деп олардың ось тұсынан өлшегендегі алдыңғы жағындағы ара қашықтығы артқы жағына қарағанда аз болады. Бұлда дөңгелек жұмысын тұрақтандырмайды. Дегенмен осылай орнатуға тура келеді. Себебі дөңгелектердің жоғарғы алшақтығынан олар жүріс кезінде бағыттарын тура бағыттан ауытқытады. Өйткені олардың ауырлық нүктесі сыртқа қарай ауытқығандықтан дөңгелеу бағыты да сыртқа қарай ауытқый береді. Осындай ауытқуды болдырмас үшін басқару дөңгелектерінің алдыңғы жағын күн ілгері түйістіріп қояды.

рульдік доңғалағын шөмелелегішімен қоса бұру қиынға түседі. Осыған орай жүргізушінің жұмысын жеңілдету мақсатында басқару механизміне гидравликалық құрылғы енгізілген. Мұндай жағдайда жүргізушіге гидравликалық құрылғыны қосуға онша көп күш түспейді де, басқару доңғалағын қажетті жағына бұруға мүмкіндік береді.
Басқару доңғалағындағы гидрожүйенің негізгі агрегаттары, жоғарыда айтылғандай — насос золотник және гидроцилиндр.
Басқару дөңгелектері машинаға негізінен төрт түрлі геометриялық параметрлермен орнатылады: 1-жоғарғы алшақтығы; 2-алдыңғы түйіскіштігі; 3-топсаның (шквореннің) көлденең еңкею бұрышы; 4- топсаның ұзындық еңкею бұрышы.

қамтамасыз ететін қондырғылардың жиынтығы. Ол рульдік механизм мен рульдік берістен тұрады.
Гайкадағы винт айналысында екі үздіксіз шариктер ағымын алу үшін және гайка-рейка тесіктеріне шариктердің түсіп кетуінің алдын алу үшін әрқайсысы екі штампталған жартылардан құралған екі бағыттауыш 14 қойылған. Бағыттауыштар гайка-рейкада 12 қысқышымен бекітілген. Винт 11, гайка-рейка 17 және 102 шарик 13, шариктер жиынтығымен винт комплектіне жатады, барлығы бірдей размерде және бөлуге жатпайды. Бөліктерін дайындау дәлдігінің жоғары дәрежесі мен оларды жинақтау кезіндегі талдау механизмнің жеңіл және ыңғайлы жұмысын және тиімді әсердің жоғары коэффициентін қамтамасыз етеді.

жетектін міндетін атқаратын және рульдік біліктін тісті дөңгелегінен күшті қабылдайтын тісті рейка.
Червяк — ролик тәрізді рулдік механизм типа үйкеліске аз шығынды қамтамассыз етеді. Осыған байланысты жүргізушінің басқаруға аз күші кетеді және бөлшектердің тозуы төмендейді. Үлкен жүк көтергішті автомобилдерде жоғары ілінісу беті бар червяк — сектор тәрізді рулдік механизм немесе винт — гайка және рейка — сектор тәрізді екі жұмыстық қосағы бар механизм пайдаланылады.
Рулдік механизмдерге келесі талаптар қойылады: жоғарғы П.Ә.К; рулдік қосақтың қайтарылуы; автомобилдің түзу сызықты қозғалысына сәйкес сошка білігінің орташа жағдайдағы минималды саңлауды қамтамассыз ету; беріліс санының өзгерісінің берілген сипаты; реттеудің минималды саны. Басқару жеңілдігі рулдік механизмге байланысты. Рулдік механизмнің ПӘК-ін тікелей (күшті рулдік доңғалақтан сошкаға беру кезінде) және кері (күшті сошкадан рулдік доңғалаққа беру кезінде). Тікелей және кері ПӘК рулдік механизмнің құрылымына байланысты. Тікелей ПӘК мәні 0,6… 0,95, кері ПӘК мәні 0, 55 . . .0, 85. Рулдік механизмнің бірнеше түрі бар: червяк — ролик, червяк — сектор, винт — шарикті бұрандама және тегеріш — рейка. 6.2 суретте червяк — ролик түріндегі рулдік механизм көрсетілген, ол ГАЗ-53-12 автомобилінде орнатылған. Рулдік механизмнің картеріндегі 1 екі роликті мойынтіректерде глобоидалды червяк 5 айналады, ол рулдік доңғалақтың білігінің 10 соңында орналасқан. Червяк екі ине тәрізді мойынтіректерде айналатын трехгребневый роликпен З ілініседі, Мойынтіректер арасына распорная төлке орналасқан. Ролик өсі 9 рулдік сошканың білігінің басына бекітілген.

жетекті беріліс санымен және ПӘК бағалайды. Кинематикалық беріліс саны, басқарылатын доңғалақтың сошкаларының бұрылысының элементарлы бұрышының, цапфалардың элементарлы бұрышының жартылай қосындысының қатынасына тең. Жетектің күштік беріліс санын сошкадағы Мс моментіне, басқарылатын доңғалақтардағы бұрылу цапфаларындағы моменттердің қатынасына тең. Жетектің беріліс саны – иінтіректердің арқалығының үздікті өзгерулерінің қатынасына тең. Жетектің симметриялық еместігіне байланысты олар автомобилдің оңға және солға бұрылысында әр түрлі болуы мүмкін. Осыған байланысты бұрылу үрдісі кезінде рулдік доңғалақтағы күш үздікті болады. Күштік беріліс санының тношение кинетикалыққа қатынасы жетектің ПӘК береді. Рулдік басқарудың жалпы ПӘК;  =0.7…0.85. Басқарылатын доңғалақтардың дұрыс кинематикалық бұрылысын рулдік трапецияның парметрлерін дұрыс таңдаумен анықталады, ал жетектегі саңлаулардың жоқтығын саңлауларды автоматты жоғалту шарнирлерін пайдалану арқылы қамтамассыз етеді.

берілістегі өте тығыз және жеңіл болады, тең жылдамдыққа қарағанда, және аз материалдар;
Өзін-өзі құлыптау – бірнеше беріліс қатынастары;
Кинематикалық жоғары дәлдік.

басқарылатын доңғалақтың авто-тербелісімен сипатталады;
-үдеткіштің істен шығуы кезінде автомобилді басқару мүмкіндігі; түзу сызықты қозғалыс кезінде жол жағынан әсер ететін күштерді салдарынан үдеткіштің қосылуын болдырмау;
-Кинематикалық бақылау - рулдік доңғалақтың бұрылуымен және оның бағытымен басқарылатын доңғалақтың бұрылысымен сәйкесуі;
-Күштік бақылау-басқарылатын доңғалақтың бұрылуына қажетті рулдік доңғалақтағы күштердің пропорционалдығын қамтамассыз ету;
-Күштердің сезімталдығын рулдік доңғалақтың бұрылу бұрышына жүйедегі қысымның сәйкес максималды мәнге жоғарылауы;
-Рулдік басқарудың гидроүдеткішінің сораптары мыналарды қамтамассыз етеді: рулдік доңғалақ бұрылысының анықталған есептік жылдамдығының қажетті берілісін; талап етілген қысымды; жеткілікті істен шықпауы және істен шықпауы.

орнату
бірлікорнату
көптікорнату
Жоғарғы винттңк резьба түрінде
Архимедті профиль
конволютті профиль
эвольвентті профиль
трапециялы

(байланыс нүктесіне сәйкес, жеңілжүкті берілістер)
ойыс — «майысқан» ирек (байланыс сызығына сәйкес)
роликті — нұсқанды сектордың жоталы роликпен алмасуы
Тісті дөңгелектің типі
Толық дөңгелек (үздіксіз айналым берілістері)
тісті сектор (шектелген бұрыштың айналым секторы)