Презентация, доклад на тему Статистикани нутк услублари устиришдаги ахамияти

kafedrasi o‘qituvchisi

degan ma’noni bildiradi.

U s l u b I y a t

asosan og‘zaki shaklda qo‘llaniladi. Mazkur uslub asosan dialogik shaklda bo‘ladi.

So‘zlashuv uslubi

qisqartirib aytiladi: Nozima – Nozi.
Tovush tushishi kuzatiladi: Bo‘lsa – bo‘sa.
Tovushlar ning o‘rin almashishi kuzatiladi: La’nat – na’lat.
Tovush orttirilishi kuzatiladi: yangidan – yangitdan.
Bir tovush o‘rniga boshqasining qo‘llanishi: Nusxa – nusqa.
Qo‘shimcha qo‘shilishi bilan so‘z asosining qisqarishi: opti, kepti.

So‘zlashuv uslubining fonetik xususiyatlari

hayajon gaplar faol qo‘llanadi.
Fe’lning -i(b), -gan affiksli shakli -uvdi, -ovdi, tarzida qo‘llanadi: so‘rab edi, so‘ragan edi – so‘rovdi.
Affikslardan -jon, -xon, -xo‘r, -vachcha, -tilla kabilar bilan yasalgan otlar keng ishlatiladi: qaqajon, oyimtilla
-lar qo‘shimchasi -la, -na, -nar shaklida qo‘llaniladi: olinglar – oliyla, kelinglar – keliyna. boringnar

So‘zlashuv uslubining grammatik xususiyatlari

B

Diplomatik yozishmalari, davlat idoralari, iqtisodiy, siyosiy va boshqa yuridik munosabatlar ifodasi bo‘lgan hujjatlar yuritish uslubidir. Bu uslub aniqlik va qisqalikni talab qiladi, so‘zlar fonetik o‘zgarishlarga uchramaydi.

shevaga oid so‘zlar, vulgarizm va varvarizmlar ishlatilmaydi.
To‘liqsiz gaplar ishlatilmaydi.

rasmiy uslubning leksik xususiyatlari

qaror qilindi, ko‘rib chiqildi.
Fe’llar buyruq – istak mayli shaklida qo‘llaniladi: tayinlansin, amalga oshirilsin.
Shartli qisqartmalar, turg‘un birikmalar keng qo‘llaniladi: Oliy bosh qo’mondon, Mudofaa vaziri.

rasmiy uslubning grammatik xususiyatlari

uslubda fikrlar mantiqiy jihatdan aniq, izchil, bir ma’noli bo‘lishi lozim. Ilmiy uslub terminologiya bilan bog‘liq. Terminlar ilmiy uslubning leksikasini tashkil qiladi. Ilmiy uslubda fonetik xuusiyatlar mavjud emas, chunki ilmiy stil adabiy me’yor asosida yoziladi. Bu stilda gapning kesimi ko‘pincha majhul nisbatdagi fe’l bilan ifodalanadi.

I l m I y u s l u b

tarzda ilmiy jihatdan tushuntiriladi.
Ilmiy-o‘quv uslub: darsliklar, o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar yoziladi.
Ilmiy-publitsistik uslub: ommabop risolalar, ilmiy ommabop maqolalar yoziladi.
Ilmiy-hujjat uslub: ixtiro uchun olinadigan hujjat yoki unga tegishli adabiyotlar tasvirlanadi.

Ilmiy uslub turlri

ma’nolani ifodalaydi. Publitsistik uslub siyosiy-g‘oyaviy, ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy munosabatlarni aks ettiruvchi asarlarda ishlatiladi. Bu stil XIX asr oxiri XX asr boshlarida paydo bo‘lgan. Mazkur uslubning vazifasi shundan iboratki, u jamiyatdagi ilg‘or g‘oya va fikrlarni ajratib ko ‘rsatib, unga odamlarni ishontira olishidir.

bilan birgalikda, hissiyotga ta’sir qiladigan birliklar ishlatiladi.
Ommabop maqolada targ‘ibot va tashviqot ma’nolarini ifodalaydigan so‘z va jumlalar qo‘llaniladi.

Publitsistik uslubning leksik xususiyatlari

va so‘roq gaplar bo‘lishini taqazo qiladi.
Reportajda jumlalarning ixchamligi, gap qurilishining o‘zgarib turishi kuzatiladi. Shuningdek, so‘z-gaplar, to‘liqsiz gaplar, atov gaplar ham ishlatiladi.
Gazeta uslubida grammatik vositalar: ravishdosh, sifatdosh, fe’lning shart mayli shakllari almashinib qo‘llaniladi.
Gazeta uslubida nutq ko‘pincha I shaxs shaklida beriladi.

Publitsistik uslubning GRAMMATIK xususiyatlari

B

Badiiy uslub yoki aralash uslub - ma’lumot berish bilan birga estetik va emotsional tasirni ham ifodalaydi.Badiiy stil hikoya, qissa, roman she’riyat va hatto kichik janrdagi afandi latifalarida ham ishlatiladi. Badiiy uslubda birincha marta qo‘llanilayotgan so‘z va iboralar yozuvchi va shoirning yangi yaratgan ifodalari bo‘lishi mumkin. Chunki yozuvchi o‘zi tasvirlamoqchi bo‘lgan manzara va shaxsni o‘zi xohlagandek ifodalash uchun mavjud so‘zlardan fordalanmay, hali hech kim qo’llamagan yangi so‘zlarni yaratadi.

publitsistik uslubga nutqqa yaqin tursa, turli jonli so‘zlashuv vositadan foydalanish jihatidan so‘zlashuv uslubiga o‘xshab ketadi. So‘zlashuv stilida uchraydigan barcha fonetik xususiyatlar badiiy stilga ham xosdir. Dialoglar, monologlar bayonini qamrab oluvchi dialektizmlar, jargonlar, varvarizm, vulgarizm, eskirgan so‘zlar kabi so‘zlashuv vositalari foydalaniladi. Shu bilan birga omonim, sinonim, antonim, ko‘p ma’nolilik kabi leksemaning barcha qatlamlaridan ham keng foydalaniladi.

qarshi kurashish kerak.

o v i

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

13