Слайд 1
Қыпшақ
хандығы
(XI ғ. басы – 1224ж)
Слайд 2
Сол қанат АСТАНАСЫ – Сынақ
Оң қанат АСТАНАСЫ - Сарайшық
Қыпшақ — қазақ халқының, басқа да бірқатар түркі халықтарының негізін құраған ежелгі тайпа, орта ғасырларда Орта Азия мен Шығыс Еуропаны мекендеген аса ірі ұлыстардың бірі.
ежелгі түркінің Шина Усу ескерткішінде алғаш кездеседі ( “Қыпшақтану”). Махмұт Қашқари еңбегі бойынша, ІХ ғ-дағы Қыпшақтардың құрамына Имақ, Субар, Қаңлы, Қарабөрікті, Тоқсаба, Жете, Бөрлі, т.б. рулар мен тайпалар енген.
Слайд 6 Қыпшақтар Қимақ мемлекетінің мұрагерлері.
Кыпшақтар этнос ретінде VIII
ғ. Орталық және Шығыс Қазақстанда қалыптасқан. Қолдарына билік тигеннен кейін қыпшақ хандары Сырдария, Арал және Каспий өңірінен Оғыздарды ығыстырып шығарады. XI ғ. ортасына қарай Қыпшақтарға, Жетісудан өзге, бүкіл Қазақстан өлкесі қарайды.
Осы өңірді Дешті-Қыпшақ деп атады.
Слайд 7Қыпшақтардың тайпалық
құрамы және оның иерархиясы
Слайд 10
Қыпшақтардың шаруашылығы
мен тұрмысы
Слайд 14Қоғамы өркениетінің өзіндік ерекшелігі.
Қыпшақ көшпелі қоғамы өркениетінің өзіндік ерекшелігі — оларда
байланыс желісінің өте жетілдірілгендігі болып табылады.Қыпшақтар елінде қолданылған коммуникациялық байланыстар жүйесі сол кездің «техникалық» прогресінің ең жоғарғы талаптарына сай келетін. Осыған байланысты XI—XIII ғасырдың басындағы қыпшақтардың этникалық аумағының кең- байтақ кеңістігі олардың қоғамының коммуникациялық мүмкіндіктеріне сәйкес болғанын атап өту жеткілікті.
Слайд 15
Қыпшақтардың Казақстандағы аумағы
Слайд 16Қыпшақтардың Казақстан аумағындағы көшіп жүретін аймағы Есіл мен Тобыл, Нұра, Елек
пен Сарысу бойында болды. Маңғыстау мен Үстірттегі қыстауларынан қыпшақ рулары жаздыгүні Жем, Сағыз, Ойыл, Қобда, Жайық өзендерінің аңғарларына кететін, Каспий теңізінің солтүстік жағалауынан жазды-гүні Еділ, Бала және Үлкен өзендерінің аңғар-лары мен Оңтүстік Орал тауының етегіне көшіп баратын.
Слайд 18Қыпшақтардың үш кезеңдік даму жолы
Слайд 19
Бірінші кезең: қимақ тайпалық бірлігі өзегінің құрылуына байланысты, онда 7
ғ. 2 жартысынан бастап, 8 ғ. соңына дейін қыпшақтар елеулі роль атқарады. Осы кезеңде қыпшақтар мен теле тайпалары өзара тығыз этникалық-мәдени байланыста болып, жақындасып кетеді.
Слайд 20
Екінші кезең - 8 ғ. соңынан 11 ғ. басына дейін.
Қыпшақтар бұл кезеңде, шығысында Алтай мен Ертістен бастап, батыстағы оңтүстік Орал таулары мен Еділ бойына жетеді. Қыпшақтармен бірге Батыс Қазақстанды, орталыпы Мұғаджар тауларында болған кумандар жайлайды.
Слайд 21
Үшінші кезең: 11 ғ. басынан 13 ғ. басына дейін қыпшақтардың
этникалық қауымдастығының қалпытасуы. Көптеген тайпалар мен этникалық топтар өздерінің бір этносқа жататынын мойындап, күшейіп келе жатқан қыпшақтардың атын алады. Алайда қыпшақтардың құрылып, қалыптасып болуының соңын монғол басқыншылығы тоқтатып тастайды.