Презентация, доклад Қазақстан тарихы Қазақ хандығының ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы дамуы

Содержание

Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы тарауы бойынша жұмыс жоспары:(Модульдік оқыту технологиясы бойынша)

Слайд 1Модульдік оқыту технологиясы тарих сабағында
Сабақ тақырыбы:
ІІІ Бөлім. Х тарау.
Қазақ хандығының


ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы дамуы


Модульдік оқыту технологиясы тарих сабағында Сабақ тақырыбы:ІІІ Бөлім. Х тарау.Қазақ хандығының ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы дамуы

Слайд 2Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы тарауы бойынша жұмыс жоспары:
(Модульдік оқыту технологиясы бойынша)







Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы тарауы бойынша жұмыс жоспары:(Модульдік оқыту технологиясы бойынша)

Слайд 3Сабақ мақсаты:
А) Білімділік: ХҮІ ғасырдың басында Қазақ хандығының саяси-әлеуметтік, экономикалық күш-қуаты

жағынан әлем таныған, іргелі мемлекет дәрежесіне жету себептерін, біртұтас қазақ мемлекетінің тарих сахнасында нық орын алып, дәуірлеуі, саяси жағынан ыдырай бастаған қазақ хандығын біріктіріп, жерін кеңейтудегі, Қазақ хандығының халықаралық жағдайын нығайтудағы қазақ хандарының орасан зор еңбектері туралы түсіндіру.


Сабақ мақсаты:А) Білімділік: ХҮІ ғасырдың басында Қазақ хандығының саяси-әлеуметтік, экономикалық күш-қуаты жағынан әлем таныған, іргелі мемлекет дәрежесіне

Слайд 4Б) Дамытушылық: Халқымыздың тәуелсіздігін баянды
ету жолындағы Қасым, Хақназар, Тәуекел, Есім,

Теуке
хандардың қызметтерінің тарихи маңызына жан-жақты
тоқталып, бүгінгі күнмен байланыстыру.


Б) Дамытушылық: Халқымыздың тәуелсіздігін баянды ету жолындағы Қасым, Хақназар, Тәуекел, Есім, Теуке хандардың қызметтерінің тарихи маңызына жан-жақты

Слайд 5В) Тәрбиелік: Оқушыларды елін, жерін сүюге,
ұлтжандылыққа,туған халқына, ұлы тұлғаларға,
тарихта

алтын әріптермен жазылып қалған тарихи
құндылықтарға деген құрмет сезіміне тәрбиелеу.


В) Тәрбиелік: Оқушыларды елін, жерін сүюге, ұлтжандылыққа,туған халқына, ұлы тұлғаларға, тарихта алтын әріптермен жазылып қалған тарихи құндылықтарға

Слайд 6Сабақ мақсаты:
А) Білімділік: Қазақ хандығының
ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы дамуы тарауы бойынша алған

теориялық білімін тиянақтау


Сабақ мақсаты:А) Білімділік: Қазақ хандығының ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы дамуы тарауы бойынша алған теориялық білімін тиянақтау

Слайд 7Б) Дамытушылық: ХҮІ-ХІІ ғасырларда
хандық құрған Қасым, Хақназар, Тәуекел,
Есім, Жәңгір,

Тәуке хандар қызметінің
тарихи маңыздылығына жан-жақты
түсінік беру.


Б) Дамытушылық: ХҮІ-ХІІ ғасырларда хандық құрған Қасым, Хақназар, Тәуекел, Есім, Жәңгір, Тәуке хандар қызметініңтарихи маңыздылығына жан-жақты түсінік

Слайд 8В) Тәрбиелік: Оқушыларды Отанын сүюге,
ұлтжандылыққа тәрбиелеуде тарихи
тұлғалардың өнегелі жақтарына

назарын
аудару.


В) Тәрбиелік: Оқушыларды Отанын сүюге, ұлтжандылыққа тәрбиелеуде тарихи тұлғалардың өнегелі жақтарына назарын аудару.

Слайд 94 сабақ.
Сабақ түрі: Тиянақтау сабағы.
Сабақ типі: Дағдылар мен іскерлік шеберліктерді


қалыптастыру
Сабақ әдісі-тәсілі: Ойын әдістері, топпен жұмыс,
сұрақ-жауап.
Көрнекіліктер: Қ.Р. картасы, Қазақ хандығының
картасы,ойын кестелері, хандардың
суреттері, тірек сызбалар.


4 сабақ.Сабақ түрі: Тиянақтау сабағы. Сабақ типі: Дағдылар мен іскерлік шеберліктерді

Слайд 10Сабақ барысы:
1.Ұйымдастыру :
А) Оқушыларды түгендеу, құрал-саймандарын даярлау.
Ә) Оқушыларды алдағы

сабаққа психологиялық жағынан
дайындау, өтілу барысын таныстыру.
Б) Жетондар тарату арқылы топқа бөлу, топтың атын қою.
Бұл бөлімде оқушыларға теориялық дайындық сұрақтары
берілген, сол білімдерін тиянақтау барысында білімді
шыңдау тапсырмалары орындалады.
2. “Қозыбасы тауы” ойыны
3. “Мәнді цифрлар” ойыны
4. Бой сергіту
5. Қорытынды. Үйге тапсырма. Бағалау.



Сабақ барысы:1.Ұйымдастыру : А) Оқушыларды түгендеу, құрал-саймандарын даярлау. Ә) Оқушыларды алдағы сабаққа психологиялық жағынан   дайындау,

Слайд 11
“Өз жартыңды

тап” ойыны.
Шарттары:
Әр оқушы стол үстінен кезекпен 1-ден 12-ге дейінгі
сан жазылған сары және қызыл жетондарды алады.
Сары жетонда сұрақ жасырылған, ал қызыл жетонда
өз жартысының сұрағының жауабы жасырылған.
2. Оқушылар кезекпен сұрақтарын оқып жауап береді де
жартысын табады. Ал жартысы өз сұрағына жауабын
беріп дұрыстығына көз жеткізеді. Мысалы сары жетондағы
сұрақтың жауабы қызыл жетондағы жауаппен сәйкес
келу керек.
3. Әр оқушы өз жұптарын тапқаннан кейін 1,3,5 жұп бір
топ, 2,4,6 жұп екінші топ құрып орындарына жайғасады.


“Қасым хан” тобы

“Тәуке хан” тобы

“Өз жартыңды тап” ойыны.Шарттары:Әр оқушы стол үстінен кезекпен

Слайд 122
1
3
4
5
6
2
1
3
4
5
6
“Өз жартыңды” тап ойыны
8
7
9
10
11
12
8
7
9
10
11
12

213456213456“Өз жартыңды” тап ойыны879101112879101112

Слайд 13“Қозыбасы тауы” ойыны
Шарттары:
Қазақ хандарының саясатынан сұрақтар жасырылған
аялдамалар.
2. Оқушылар аялдамалар

арқылы жылжып отырады.
Әр аялдамада әр топқа бір сұрақтан берілген.
3. Сұраққа жауап беріп келесі аялдамаға өтіп отырады.
4. Соңында Қозыбасы тауының басына шығып қазақ
хандығының туын тігеді.
5. Топ мүшелері ақылдаса келе қарсы топтың
ойыншыларын өздері бағалайды. Ол үшін столдағы
жасыл (3), сары (4), қызыл (5) түсті жетондарды
тақтадағы оқушы нөмірінің тұсына салады.


“Қозыбасы тауы” ойыныШарттары:Қазақ хандарының саясатынан сұрақтар жасырылған  аялдамалар.2. Оқушылар аялдамалар арқылы жылжып отырады.   Әр

Слайд 14
1

1

2

2

3

3

4

4
Тәуке хан тобы
Қасым хан тобы
“Қозыбасы тауы” ойыны

11223344Тәуке хан тобыҚасым хан тобы“Қозыбасы тауы” ойыны

Слайд 15
1

1

2

2

3

3

4

4

5

5
Тәуке хан тобы
Қасым хан тобы
“Қозыбасы тауы” ойыны

6

6

1122334455Тәуке хан тобыҚасым хан тобы“Қозыбасы тауы” ойыны66

Слайд 16Шарттары:
Екі топқа 6 цифрдан тапсырма беріледі.
Оқушылар әр цифрдың

мәнін ашуы тиіс.
2. Жауапты әр топ кезекпен береді.
3. Топ мүшелері ақылдаса келе қарсы топтың
ойыншыларын өздері бағалайды. Ол үшін столдағы
жасыл (3), сары (4), қызыл (5) түсті жетондарды
тақтадағы оқушы нөмірінің тұсына салады.

“Мәнді цифрлар” ойыны


Шарттары:Екі топқа 6 цифрдан тапсырма беріледі.   Оқушылар әр цифрдың мәнін ашуы тиіс.2. Жауапты әр топ

Слайд 17Мәнді
Цифрлар
“Қасым хан” тобына
“Тәуке хан” тобына
1569-1573 жыл
300 мың
ХҮІ ғасыр
50-60 жылдары

1611

жыл


600 жауынгер

1627 жыл

ХҮІ ғасырдың
аяғы

1582-1598 жыл


1603 жыл


80 жас


1595 жыл


42 жыл














Мәнді Цифрлар“Қасым хан” тобына“Тәуке хан” тобына1569-1573 жыл300 мыңХҮІ ғасыр 50-60 жылдары1611 жыл600 жауынгер1627 жылХҮІ ғасырдың аяғы1582-1598 жыл1603

Слайд 181. Қасым ханның М.Шайбанимен жүргізген
соғыстарының басты себебі не еді?

1. Қасым ханның М.Шайбанимен жүргізген соғыстарының басты себебі не еді?

Слайд 192. Неліктен Қазақ хандарының басты назары
оңтүстікте болды?

2. Неліктен Қазақ хандарының басты назары оңтүстікте болды?

Слайд 203. Тәуекел хан халықаралық қатынастарда
қандай ірі жетістіктерге жетті?

3. Тәуекел хан халықаралық қатынастарда қандай ірі жетістіктерге жетті?

Слайд 214. Қазақ хандары алдында қандай міндеттер тұрды?

4. Қазақ хандары алдында қандай міндеттер тұрды?

Слайд 225. Қазақ-бұхар жанжалдарының тууына басты
себеп не болды?

5. Қазақ-бұхар жанжалдарының тууына басты себеп не болды?

Слайд 236. Жәңгір хан тұсындағы Орбұлақ шайқасы туралы не білесің?

6. Жәңгір хан тұсындағы Орбұлақ шайқасы туралы не білесің?

Слайд 247. Неліктен халық Жәңгір ханды
Салқам Жәңгір деп атады?

7. Неліктен халық Жәңгір ханды Салқам Жәңгір деп атады?

Слайд 258. Тұрсын ханның ел ішінде бүлік шығаруы себебі неде?
Тұрсын хан бүлігі

немен тынды?


8. Тұрсын ханның ел ішінде бүлік шығаруы себебі неде?Тұрсын хан бүлігі немен тынды?

Слайд 269. Қасым хан ішкі жағдайды реттеу
үшін қандай заң шығарды?

9. Қасым хан ішкі жағдайды реттеу үшін қандай заң шығарды?

Слайд 2710. Хақназар хан өз саясатында қандай
ірі табысқа қол жеткізді?

10. Хақназар хан өз саясатында қандай ірі табысқа қол жеткізді?

Слайд 2811. Тәуекел ханды өзбек-қазақ келіссөзін
бұзуға қандай жағдай мәжбүр етті?

11. Тәуекел ханды өзбек-қазақ келіссөзін бұзуға қандай жағдай мәжбүр етті?

Слайд 2912. Орбұлақ шайқасы кезінде шайқасты ұйымдастырып
басшылық еткен кімдерді білесіңдер?

12. Орбұлақ шайқасы кезінде шайқасты ұйымдастырып басшылық еткен кімдерді білесіңдер?

Слайд 421. Қасым ханның ішкі саясаты.

1. Қасым ханның ішкі саясаты.

Слайд 431. Қасым ханның сыртқы саясаты

1. Қасым ханның сыртқы саясаты

Слайд 442. Хақназар ханның Моғолстанмен
қарым-қатынасы.

2. Хақназар ханның Моғолстанмен қарым-қатынасы.

Слайд 452. Хақназар ханның тұсындағы
қазақ-өзбек
қарым-қатынастары.

2. Хақназар ханның тұсындағы қазақ-өзбек қарым-қатынастары.

Слайд 463. Тәуекел ханның тұсындағы
қазақ-өзбек қарым-қатынасы.

3. Тәуекел ханның тұсындағы қазақ-өзбек қарым-қатынасы.

Слайд 473. Тәуекел ханның орыс мемлекетімен
қарым-қатынасы.

3. Тәуекел ханның орыс мемлекетімен қарым-қатынасы.

Слайд 484. Тұрсын ханның бүлігі.

4. Тұрсын ханның бүлігі.

Слайд 494. “Есім ханның ескі жолы”

4. “Есім ханның ескі жолы”

Слайд 505. “Жеті жарғы”

5. “Жеті жарғы”

Слайд 515. Тәуке хан тұсындағы Ұлы билер.

5. Тәуке хан тұсындағы Ұлы билер.

Слайд 526. Ноғай Ордасы кейбір бөліктерінің
Қазақ хандығының құрамына кіруі.

6. Ноғай Ордасы кейбір бөліктерінің   Қазақ хандығының құрамына кіруі.

Слайд 536. “Қасым ханның қасқа жолы”

6. “Қасым ханның қасқа жолы”

Слайд 54Хақназар хан тұсында Қазақ хандығы Мәскеумен
сауда байланыстарын орнатып, саяси қарым-қатынас
жасады.

Оған дәлел, 1569-1573 жылдары орыс
елшілері Семен Мальцев пен Третьяк Чебуков
Қазақ хандығында болып қайтты.


Хақназар хан тұсында Қазақ хандығы Мәскеумен сауда байланыстарын орнатып, саяси қарым-қатынасжасады. Оған дәлел, 1569-1573 жылдары орыс елшілері

Слайд 55
Тарихи деректерге сүйенсек атақты Бабыр мен
тарихшы Мұхаммед Хайдар Дулатидің айтуынша


Қасым ханның билігі кезінде Қазақ хандығында
әскер саны 300 мыңға жеткен.


Тарихи деректерге сүйенсек атақты Бабыр мен тарихшы Мұхаммед Хайдар Дулатидің айтуынша Қасым ханның билігі кезінде Қазақ хандығында

Слайд 56
ХҮІ ғасырдың 50-60 жылдары Қазақ хандығына қарсы
Жетісу мен Ыстықкөл аумағындағы жерлерді

басып
алу ниетімен Моғолстан ханы Абд ар-Рашид үлкен
соғыс ашты. Бұған қарсы күреске Хақназар хан қазақ-
қырғыз одағының әскерлерін пайдаланды.
ХҮІ ғасырдың 50-60 жылдары Қазақ хандығына қарсыЖетісу мен Ыстықкөл аумағындағы жерлерді басып алу ниетімен Моғолстан ханы Абд

Слайд 57
1611 жылы Имамқұли хан бастаған бұхар әскерлері
Ташкент түбінде қазақ хандығына

соғыс ашты.
1611 жылы Имамқұли хан бастаған бұхар әскерлері Ташкент түбінде қазақ хандығына соғыс ашты.

Слайд 58
1643 жылы Қазақ ханы Жәңгір асығыс қол жинауға
үлгермей, жоңғарлардың 50

мыңдық қалың қолына
600 жауынгермен қарсы тұрды.
1643 жылы Қазақ ханы Жәңгір асығыс қол жинауға үлгермей, жоңғарлардың 50 мыңдық қалың қолына 600 жауынгермен қарсы

Слайд 59
1627 жылы Есім хан Жетісу жеріне енген қалмақтарға
қарсы жорыққа аттанады.

Осыны пайдаланған інісі
Тұрсын хан Түркістанды шауып, Есім ханның балалары
мен әйелін тұтқындап Ташкентке әкетеді. Осыған
байланысты 1627 жыл тарихта Тұрсын хан бүлігі немесе
“Қатаған қырғыны” болған жыл болып танылады.
1627 жылы Есім хан Жетісу жеріне енген қалмақтарға қарсы жорыққа аттанады. Осыны пайдаланған інісі Тұрсын хан Түркістанды

Слайд 60
ХҮІ ғасырдың аяғында Қазақ хандығының күш қуаты артып,
халқының саны өседі.

Қонысы мен шекарасы кеңиді.Осыған
дейін Сібір хандығының қол астына қараған қазақ тайпалары
Қазақ хандығының құрамына келіп қосылады.
ХҮІ ғасырдың аяғында Қазақ хандығының күш қуаты артып, халқының саны өседі. Қонысы мен шекарасы кеңиді.Осыған дейін Сібір

Слайд 61
1582 жылы Баба сұлтанмен болған ұрыстан кейін Шығай хан
қайтыс болады.

Оның орнына баласы Тәуекел хандық билікті
қолына алады. Тәуекел хан Қазақ хандығын 1582-1598 жылдар
аралығында билейді.
1582 жылы Баба сұлтанмен болған ұрыстан кейін Шығай хан қайтыс болады. Оның орнына баласы Тәуекел хандық биліктіқолына

Слайд 62
1603 жылы Айғыржар деген жерде
қазақ-бұхар соғысы болды.

1603 жылы Айғыржар деген жерде қазақ-бұхар соғысы болды.

Слайд 63
Хақназар қайтыс болғаннан кейін хан тағына Жәнібек
ханның немере інісі, сексенге

келген Шығай хан отырады.
Хақназар қайтыс болғаннан кейін хан тағына Жәнібек ханның немере інісі, сексенге келген Шығай хан отырады.

Слайд 64
1594 жылы жіберілген Құл-Мұхаммедтің елшілігіне
жауап ретінде 1595 жылы қазақ жеріне

Мәскеуден
тілмаш Вельямин Степанов жіберілді.
1594 жылы жіберілген Құл-Мұхаммедтің елшілігіне жауап ретінде 1595 жылы қазақ жеріне Мәскеуден тілмаш Вельямин Степанов жіберілді.

Слайд 65
Қазақ хандығын 1538-1580 жылдар аралығында
Хақназар хан 42 жыл биледі.

Қазақ хандығын 1538-1580 жылдар аралығында Хақназар хан 42 жыл биледі.

Слайд 66Бой сергіту.
Шарты:
Бұл бөлікте оқушыларды сергіту мақсатында
әр топқа 5-10

сұрақ - тест берілген.
2. Сұрақтарға әр топ кезекпен жауап береді.
3. Сұрақтарға қатысып отырғанына қарай бағаланады.


Бой сергіту.Шарты:Бұл бөлікте оқушыларды сергіту мақсатында   әр топқа 5-10 сұрақ - тест берілген. 2. Сұрақтарға

Слайд 67Қасым хан тобының тест сұрақтары
Академик Ә.Марғұланның айтуына қарағанда заң елдегі саяси


жағдайдың шиеленіскен кезінде туған. Бұл қай заң?

“Жеті жарғы”

Есімнің “Ескі жолы”

Қасымның “Қасқа жолы”

2. Абдаллах пен Баба сұлтан арасындағы билік үшін талас қашан
басталды?

1566 жылы

1579 жылы

1604 жылы

3. 1595 жылы Мәскеуден келген тілмаш?

Степанов

Федоров

Чебуков

4. Қазақ хандығы ту тіккен жер?

Қозыбасы

Сайран

Түркістан

5. Қазақ хандығы құрылуы қарсаңында Наймандар мекендеген жер?

Түркістан-Қаратау аралығы

Ұлытау-Есіл аралығы

Іле, Шу, Талас өзендері бойында

А

В

С

А

В

С

А

В

С

А

В

С

А

В

С

Қасым хан тобының тест сұрақтарыАкадемик Ә.Марғұланның айтуына қарағанда заң елдегі саяси жағдайдың шиеленіскен кезінде туған. Бұл қай

Слайд 686. Қазақ хандығы үшін саяси-экономикалық және әскери-стратегиялық
жағынан маңызы зор болған

қалалар?

Сыр бойындағы

Талас бойындағы

Жайық бойындағы

7. Жәңгір ханға көмекке келген Самарқан билеушісі?

Абдаллах

Көшім

Жалаңтөс

8. Моғолстан ханы Абд ар-Рашидтің Қазақ хандығына соғыс
бастаған уақыты?

ХҮІ ғ. 80 ж.

ХҮІ ғ. 50-60 ж.

ХҮІ ғ. 70 ж.

9. Қазақ хандары Сыр бойындағы қалалар үшін қанша жыл соғысты?

10 жыл

15 жыл

20 жыл

10. Қазақ хандығының құрылуы мен нығаюы мына жағдайды тоқтатты:

Ішкі феодалдық қырқыстар мен талас тартыстарды

Жоңғар шапқыншылығын

Алтын Орда хандығының ыдырауын

А

В

С

А

В

С

А

В

С

А

В

С

А

В

С

Қасым хан тобының тест сұрақтары

6. Қазақ хандығы үшін саяси-экономикалық және әскери-стратегиялық жағынан маңызы зор болған қалалар?Сыр бойындағыТалас бойындағыЖайық бойындағы7. Жәңгір ханға

Слайд 69Тәуке хан тобының тест сұрақтары
Қазақ хандарының Сыр бойындағы қалалар үшін болған

соғыстағы
басты қарсыласы

Мұхаммед Шайбани

Әмір Темір

Әбілқайыр

2. Қазақ хандығы алдындағы басты тарихи міндеттер

Сыр бойындағы қалаларды қазақ хандығына қарату

Қазақ тайпаларының басын қосып, қазақ этникалық аумағын біріктіру

Аталғандардың бәрі

3. Қазақ халқының ұраны болған сөз

Шыңғыс

Жошы

Алаш

4. Қазақтың халық болып қалыптасуының барысын бұзған шапқыншылық

Моңғол ш-ғы

Жоңғар ш-ғы

Орыс ш-ғы

5. Хақназар ханның тұсында Қазақ хандығына қосылған жерлер.

Батыс аймақ

Шығыс аймақ

Солтүстік аймақ

А

В

С

А

В

С

А

В

С

А

В

С

А

В

С

Тәуке хан тобының тест сұрақтарыҚазақ хандарының Сыр бойындағы қалалар үшін болған соғыстағыбасты қарсыласыМұхаммед ШайбаниӘмір ТемірӘбілқайыр2. Қазақ хандығы

Слайд 706. Қазақ хандығының құрылуы туралы қай тарихшы жазды?
Әл-Марвизи
Мұхаммед Дулати
Рашид-ад-Дин
7. 1710 жылы

жоңғарлар шабуылын тойтару мәселесін талқылай үшін
қазақ жүздерінің өкілдері бас қосқан жер.

Қарақұм

Қызылқұм

Қозыбасы

8. “92 баулы өзбек” шежіресінде қай хандық туралы айтылады?

Қазақ хандығы

Әбілқайыр хандығы

Ноғай Ордасы

9. Қазақ хандығы құрылу қарсаңында Үйсіндер мекендеген жер

Ұлытау-Есіл бойы

Еділ-жайық бойы

Жетісуда

10. Қазақ хандығы алғашында Қазақстанның қай аумағында құрылды?

Орталық Қазақстанда

Батыс Жетісуда

Шығыс Қазақстанда

А

В

С

А

В

С

А

В

С

А

В

С

А

В

С


Тәуке хан тобының тест сұрақтары

6. Қазақ хандығының құрылуы туралы қай тарихшы жазды?Әл-МарвизиМұхаммед ДулатиРашид-ад-Дин7. 1710 жылы жоңғарлар шабуылын тойтару мәселесін талқылай үшін

Слайд 71
Жарайсың достым!
Келесі сұрақ

Жарайсың достым! Келесі сұрақ

Слайд 72
Дұрыс емес
Тағы қайталаңыз!

Дұрыс емес Тағы қайталаңыз!

Слайд 73Қорытынды:
"Сабақ беру - үйреншікті жай шеберлік емес, жаңаны табатын өнер"

Ж.Аймауытов
Қорытынды:

Слайд 74
1-8
5-9
3-12

2-10
6-11
4-7

“Қасым хан” тобы
“Тәуке хан” тобы

1-85-93-122-106-114-7“Қасым хан” тобы“Тәуке хан” тобы

Что такое shareslide.ru?

Это сайт презентаций, где можно хранить и обмениваться своими презентациями, докладами, проектами, шаблонами в формате PowerPoint с другими пользователями. Мы помогаем школьникам, студентам, учителям, преподавателям хранить и обмениваться учебными материалами.


Для правообладателей

Яндекс.Метрика

Обратная связь

Email: Нажмите что бы посмотреть