Сабақтың тақырыбы:
« Ежелгі адамдардың өмірі.
Алғашқы терімшілер мен аңшылар.
Тас дәуірі» қайталау сабағы.
Слайд 4
«Өз елінің тарихын білмеген адам, басқа елдің тарихын біліп жарытпас»
Слайд 10
ТӨМЕНГІ ПАЛЕОЛИТ
Малтатас мәдениеті: чоппер, чоплинг
Слайд 11
ЖОҒАРҒЫ ПАЛЕОЛИТ
Тастан жасалған еңбек құралдары (сықпалы ретушь)
Еңбек құралдары
Алғашқы адамдар еңбек құралын жасау үшін қолға ұстауға ыңғайлы тастарды таңдап алды.
Чоппер – тасты жарып, бөлшектеп, жүзу өткірлерін пайдаланды.
Чопплинг – домалақ малта тасты екі жағынан егеген, жүзі өткір, ирек ара секілді құрал. (Қаратау үңгірі.)
Пышақ тәрізді кескіштер – үшбұрышты қалақша тәріздес, өлтірілген жануарлардың терісін сыпыратын құрал.
Ине мен біз – үшкір сүйектен жасалған. Осылай адам бірте –бірте тастан пышық, найзаның ұшын, бұрғы, қашау, балға, кескіш жасады.
Жұмыртас- екі жақ бүйірі қырналған құрал. Олардан адамдар қырғыш, тілгіш сияқты еңбек құралдарын жасаған.
Слайд 15 гоминид
Австролопитек.
неандерталь
Питекантроп
Слайд 17 Тас дәуірінің кезеңдері.
ТАС ДӘУІРІ
1. ПАЛЕОЛИТ (б.з.б. 2 млн 500-12 мыңжылдыктар)
----------► 1. Ерте палеолит ( б.з.б. 2 млн 500-140 мыңжылдықтар)
----------► 2. Ортаңғы палеолит (б.з.б. 140-40мыңжылдықтар)
----------► 3. Соңғы палеолит (б.з.б. 40-12мыңжылдықтар)
2. МЕЗОЛИТ (б.з.б.12-5мыңжылдықтар)
3. НЕОЛИТ (б.з.б. 5-3 мыңжылдықтар)
Слайд 18
ПАЛЕОЛИТ
(древний каменный век)
ПАЛЕОЛИТ
(ежелгі тас ғасыры)
кейінгі (жоғарғы)
Б.з.д. 40-35 мың. – 11-10 мың.
төменгі (ерте)
Б.з.д. 800 мың. –
140 мың.
мәдениеттері:
олдувай
ашель
Мәдениеттері:
ориньяк
солютре
мадлен
Тұрақтары:
Арыстанды
Шахбағатасай
Тәңірқазған
Бөріқазған
Ақкөл
Тұрақтары:
Ащысай
Батпақ
Қарабас
Қанай
Шідерті
Тұрақтары:
Тоқалы
Обалысай
Ақкөл
Алғабас
Ақтоғай
Слайд 19Қазақстан жеріндегі палеолит дәуірінің тұрақтары Қаратау жоталарындағы Бөріқазған мен Тәңіріқазған.
Ашель кезеңінің
ескеркіштері-Құдайкөл(бифастар,қырғыштар)
Мустье кезеңінің ескеркіштері- Қаратау жоталарындағы Арыстанды мекенінен табылған Шоқан Уалиханов атымен аталатын тұрақ.
Батыс Қазақстанда Шақпақата
Орталық Қазақстанда Ағадыр
Кейінгі палеолит тұрақтары Орталық Қазақстанда Семізбұғы,Батпақ(ең көне мекен 300 ге таяу тас құралдар шықты), Қарабас
Шығыс Қазақстанда Бұқтырма,Шүлбі
Оңтүстік Қазақстанда Ащысай,Майбұлақ
Мезолит дәуірінің ескерткіштері есіл Тобыл, Жайық,Ертіс өзендері б-ы. Сыр,Балқаш,Арқа жерінде аздап кездеседі
Слайд 22«Адам байлығының ішіндегі ең тамашасы – білім»
Ойынның ережесі
1. Аудиторияға сұрақ қойылады.
2.Сұраққа жауапты ашық саудаласу кезінде жоғары сомманы төлеген қатысушы сатып алады.
3. Лоттыңбастапқыбағасы 100 ш.б. Саудаласуқұны 100 ш.б.
4. Қатысушыөзбағасынайтарданөмірінкөтерукерек.
5. Лотты сатыпалғанқатысушыбанккесолсоманытөлеуіқажет.
6. Берілгенсұраққааукционғақатысушыдұрысжауапбереалмаса, банкке 100 ш.б. айыппұл
төлейді.
7. Бағалаукритерилері:
«үздік» - 5000-6500 жоғары
«жақсы» - 3000-4000
«қанағаттанарлық» - 2000-1000
Слайд 25Тұрақ: Тас дәуіріндегі адамдар мекендеген орын. Тұрақтар үңгірдегі және аспан астындағы
болып екіге бөлінеді. Үңгір тұрақтарын адамдар бірнеше күннен мыңдаған жылдарға дейін мекендеген.
Слайд 27 Археология
Заттай деректер бойынша адамзат тарихының
ежелгі кезеңін зерттейтін ғылым. Археология атауы грекше « архео» — көне, «логос» — зерттеймін деген мағынаны білдіреді.
Слайд 29 Мұз дәуірі
Б.з.б. 100-13 мыңж. Орта палеолит пен мезолит
аралығында жер бетін ұзақ уақыт мұз басқан кезең
Слайд 31Қауым:
Қауым-рулық туыстық байланыстар негізінде ұйымдасқан адамдар тобы
Слайд 33Бифас:
Екі жағынан да өнделген қарапайым шапқыш тас құрал
Слайд 35Терімшілік:
Жинау, теру. Алғашқы адамдар жер бетінде ағаш, бұта басындағы өсіп тұрған
әр түрлі жеміс – жидектерді теру, жеуге жарамды тамырларды қазып алу, құстардың жұмыртқасын жинап қорек ету.
Слайд 37Мамонт:
Палеолит дәуірінде Еуропа, Азия, Африка және Солтүстік Америкада кеңінен таралып, мұз
басу кезінде құрып біткен, салмағы 5 тоннаға дейін
жететін алып піл.
Б.з.б.
2,6млн.-40м.ж.
Ерте палеолит кезеңі.
Слайд 44 Б.з.б. 2,6млн.–800м.ж.
Олдувэй кезеңі.
Б.з.б.
40-12 м.ж.
Кейінгі палеолит кезеңі
Слайд 48Б.з.б. 30-25 м.ж.
Орталық Қазақстандағы
Батпақ
тұрағының уақыты
Слайд 54 Б.з.б.
100–13 м.ж.
Мұз дәуірі кезеңі.
Слайд 562,5 млн. ж.б. өмір сүрген ......................................Шығыс Африкадан Олдувей шатқалынан табылды .
Слайд 572,5 млн. ж.б. өмір сүрген «епті адам» Гоминидтер, Шығыс Африкадан Олдувей
шатқалынан табылды
Слайд 58Б.з.б.200–35 мыңж. өмір сүрген..............................................1856 ж.Германиядан, табылған, Өзбекстанның Тесіктас үңгірінен,1938 жылы, ................................... бала
сүйегі табылды.
Слайд 59Б.з.б. 200–35 мыңж. өмір сүрген«саналы адам» Неандертальдықтар, 1856 ж.Германиядан табылған, орта
палеолит кезеңінің адамы. Өзбекстанның Тесіктас үңгірінен1938 жыл , Неандерталь бала сүйегі табылды
Слайд 60 Б.з.б. 1 млн. ж.б. өмір сүрген ....................................1891 жылы Ява аралынан
табылды Миының көлемі – 950 см
Слайд 61Б.з.б.1млн. ж.б. өмір сүрген«Тік жүретін адам»Питекантроп 1891жылы Ява аралынан табылды. Миының
көлемі–950 см
Слайд 62Б.з.б. 500-200 млн. ж.б. ....................өмір сүрген «тік жүретін адамның» екінші
түрі. Алғаш рет 1927 жылы .......................Чжоу – коу – дянь үңгірінен қазып алынған. Миының көлемі – 1075 см.3, жасы б.з.б. 1 миллион жыл. Кейде ............................................... деп атайды.
Слайд 63Б.з.б. 500-200 млн. ж.б. ерте палеолитте өмір сүрген «тік жүретін адамның»
екінші түрі. Алғаш рет 1927 жылы Қытайдағы Чжоу – коу – дянь үңгірінен қазып алынған. Миының көлемі – 1075 см.3, жасы б.з.б. 1 миллион жыл. Кейде синантропты « Қытай адамы» деп атайды.
Слайд 64Б.з.б. 40-30 млн. ж.б. ..................адамның эволюциялық даму сатысында неандерталь адамнан соң
қалыптасқан қазіргіге ұқсас саналы адам. Бұл адамның қаңқасын 1868 жылы француз палеонтологы Луи Ларте Франциядағы ......... үңгірінен тапқандықтан, оны «кроманьондық» деп атайды. Миының көлемі – 1500 -1800 см. Бойы – 1,68 – 1,94 метр, «Хомо сапиенс» Кейінгі палеолитте өмір сүрген.
Слайд 65Б.з.б. 40-30 млн. ж.б. «Кроманьон» адамның эволюциялық даму сатысында неандерталь адамнан
соң қалыптасқан қазіргіге ұқсас саналы адам. Бұл адамның қаңқасын 1868 жылы француз палеонтологы Луи Ларте Франциядағы Кро – Маньон үңгірінен тапқандықтан, оны «кроманьондық» деп атайды. Миының көлемі – 1500 -1800 см. Бойы – 1,68 – 1,94 метр, «Хомо сапиенс» Кейінгі палеолитте өмір сүрген.
Слайд 667. Үйге тапсырма.
Сынып екі топқа бөлінеді.
-Бірінші топ –Археологтар;
Жаңа тас дәуірі « Неолит» археологиялық сөзжұмбақ құрастыру
-Екінші топ –тарихшылар;
Қосымша деректерді оқып, тақырып бойынша сұрақ дайындау