Презентация, доклад на тему Дана-Шоқан тақырыбында электронды презентация

“белгісіз”, “жұмбақ” болып келген Орта Азия мен Қазақстан халықтарының тарихы, географиясы мен этнографиясына арналған бірсыпыра еңбектері мен қоғамдық саяси тақырыптағы толып жатқан шығармалар
жазып үлгерді

маңызды кезең – қазақ халқының орыс халқымен және оның алдыңғы қатарлы демократиялық мәдениетімен жақындасу дәуірі, сондай – ақ толық отарлыққа түскен дәуірі еді. Сол кездегі Шоқанның қоғамдық өмірдегі қызметі көп қырлы.
Бүгінгі таңда еліміз тәуелсіздік нығайту барысында отандық тарихымыз өзінің тарихи қайраткерлерінің тұлғасын зерттеуге зор көңіл бөліп отыр.
Әсіресе ұлтымыздың біртуар перзенті, ойшыл, ғалым – Шоқан Уәлихановтың бай тарихи, ғылыми мұрасын зерттеу өзекті мәселелердің бірі
болып табылады.

әр салалы, терең мазмұнды еңбектер қалдырды. Шоқан Уәлихановтың жеке басы, қоғамдық қызметі тарихтың әр кезеңінде жоғары бағаланады.

қабылдау” атты портреттік топтамасынан. Қарындаш.

замандастары жан тебірентерлік жылы лебіздер қалдырды

Шығысты зерттеуші әйгілі ғалым Е.И.Ковалевский
Шоқанды “Асқан данышпан жас жігіт, қазақ халқының ең жақын досы, әрі орыстың мемлекеттік мүддесін қадір тұтушы”
деп атады.

Шоқан Уәлихановтың еңбектерін жоғары бағалай отырып, “Шоқан қазақ ішінен оқырман қауымын тапқан болса, ол өз халқының шын мәнісіндегі асқан данышпаны болар еді” – дейді.

Г.Н.Потанин. Қаламұш.1864

пайдалана отырып: “Шоқан Уәлиханов шығыстану әлемінің аспанынан құйрықты жұлдыздай жарқ етіп өте шықты – орыс ориенталистері бірауыздай оны таңғажайып құбылыс деп қарады, одан түркі халықтарының тағдыры туралы аса маңызды ұлы жаңалықтар ашады деп үміт күтіп еді” - деп жазады.

қолы жеткен адамсыз. Сахараның не екенін “оның маңызын және өз халқыңыздың Ресейге қандай қатысы бар екенін Ресей халқына түсіндіру… сізге көп міндеттер жүктейді” – деп жазып, оны алдыға қарай шығыстану зерттеу жұмыстарына итермейді.

басып шығарылды. Бұл басылым құнды мәліметтер бергенімен, патшалық цензураға қатты ұшыраған, қайта өңделген Шоқанның ғылыми еңбектері, саяхат күнделіктері кеңес уақытында да мұқият сараланады. Оның қолжазбаларымен түрлі жұмыстарды ҚазССР Ғылым Академиясының академигі А.Х.Марғұлан, ғылыми қызметшілер А.Б.Никольская, М.С.Тұрсынова, П.Г.Галузо, Л.М.Әуезова жүргізеді. Осы зерттеулердің негізінде 1958 жылы, ал кейіннен толықтырылып, 1970,1985 жылдары Шоқанның шығармалар жинағы басылып шығарыла бастайды.

негізінде Шоқанның саяси және экономикалық көзқарастарын С.Д.Зиманов, А.Б.Әтішев өздерінің “Шоқан Уәлихановтың саяси көзқарастары” атты еңбегінде қарастырады. Мұнда олар Шоқанның қазақтың билер институтының құрылымын зерттеді, патша реформасының олқылықтарын көрсетуі, қазақ қоғамының өмірінде көшпелі мал шаруашылығының алатын орнына арналған ойлары сараланады

белгілі. Шоқанды саяхатшы – зерттеуші ретінде
А.С. Бейсенова, Б.А.Литвинский, Н.К.Стрелкова, Т.Бекниязов және т.б. көптеген зерттеушілер зерттеді. “Елдерді сипаттауда Шоқанда географиялық очерк басым болды” деп атай келіп. А.С.Бейсенова Шоқанның барған жерлерін сипаттау тәсілін атап көрсетеді. Б.А.Литвинский Уәлихановтың Ыстықкөл мен Жоңғарияға барған саяхаттарын зерттеп, Шоқан жайлы Орталық Азияны зерттеуші ретінде сөз қозғайды

Р.Б.Сүлейменов, Д.А.Моисеев, Н.Қанафияұлы, И.Шәмшәтұлы Шоқанды шығыстанушы тарихшы ретінде қарастырады “Халықтар тарихын зерттеуде, Шоқан ауыз әдебиеті мен жазба ескерткіштерді кешенді түрде пайдаланды” – деп ескертеді Д.Дулатова. Р.Б.Сүлейменов, В.А.Моисеев, Н.Қанафияұлы өздерінің еңбектерінде Шоқанның халық тарихын зерттеудегі ауыз әдебиетінің рөлін мұқият қарастырады. Шоқан тек қазақ қана емес, қырғыз тарихнамасының да негізін қалады деп атап көрсетеді.

кең зерттеген отандық ғалым. Оның бойындағы асыл қасиеттер түркі халықтарының үзілмей келген салт – дәстүрінің, рухани болмысының, өскен ортасының жемісі. Болашақ ғалым дала уіліне, ана уіліне, түркілердің елдіге мен ерлігіне әлдиленіп өсті. Бабаларымыздың өсиетнамасын, елін, жерін, тілін сақтауға алтын арқау, аялы өзек болған фольклорды қадір тұтты. Шоқанның өзінен кейінгі европалық оқымыстылардан айырмашылығы қазақ шындығын әркімнен естіген қауесет әңгіменің ізімен емес, өз көзімен көріп, өз санасында қорытып, елдің өз өкілі болып тексеруінде еді. ХІХ ғасырдың ортасында Орта Азия мен Қазақстан халықтарының бұрынғы және кейінгі халін дәл Шоқандай жете танып жазған ғалым сирек.

ғасырларда өзгелерге бағынышты халге түскенін ресми құжаттардан да, аңыз - әңгіме, шежірелерден білгісі келеді. Өзінің түп атасы Шыңғыс хан, бергі атасы XVIII ғасырда қазақ жерін жоңғар жаулаушыларынан азат етуге басшылық еткен, көзінің тірісінде Ресейдің де, Қытайдың да ырқына көнбеген Абылай хан болып келетін Шоқанның мұндай мәселені зерттеуге ерекше мүдделі болғандығы түсінікті

кең зерттеген отандық ғалым. Шоқан – үш жүздің басын қосқан даңқты Абылай ханның шөбересі, Ұлы даланың төл перзенті. Тарих ғылымына қосқан үлесі мәңгі тарихи мұра-баға жетпес байлық!