Слайд 2Компьютер жады
Компьютер жады екілік есте сақтау элементтерінен құралған – 8
биттен біріктірілген топтар, яғни бұлар байттар деп аталады. (жад өлшем бірлігі ақпарат өлшем бірлігімен сәйкес келеді).
Барлық байттар нөмірленген.
Байт нөмірін оның адресі деп атайды.
Слайд 3Жад ұяшықтары
Байттар ұяшықтарға біріге алады, олар
сондай-ақ сөздер деп аталады.
Әрбір компьютер үшін сөз ұзындығы
анықталған – екі, төрт немесе сегіз байт.
Бұл ұзындығы басқа жад ұяшықтарын
қолдана беруге болмайды деген сөз емес.
(мысалы, жартысөз, екі сөз).
Слайд 4Жад көлемі
Үлкен көлемді жад көлемінің өлшем бірлігі көп қолданылады: Kuлoбайт, Мегабайт,
Гигабайт, сондай-ақ соңғы уақытта, Терабайт және Петабайт.
Қазіргі компьютерлер арнауы бойынша
бір-бірінен едәуір ажыратылатын көптеген
есте сақтау құрылғыларына ие:
уақытша мінездемесі сақталатын ақпарат
біркелкі ақпарат көлемін сақтау құрылғылары
Слайд 5Жадтың түрлері
Жадтың екі негізгі түрі
Ішкі жады
жедел жад
кэш-жад
арнайы жад
Сыртқы жады
Слайд 6Жедел жад
Жедел жад (ОЗУ, англ. RAM, Random Access Memory — өзінше
ені жады) — бұл процессормен баланысқан және есептеу жазбалары және орындалатын бағдарламалар және осы бағдарламалармен өңделетін берілгендерді сақтау үшін тез есте сақтау құрылғысы.
Жедел жад тек қана бағдарламалар мен берілгендерді уақытша есте сақтау үшін қолданылады. Машина өшірілген уақытта ОЗУ тұрған барлық ақпарат жоғалады.
Жедел жад элементтеріне ену – жадтың әрбір байты өзіндік адреске ие дегенді білдіреді
Слайд 7Жедел жад (ОЗУ, англ. RAM, Random Access Memory)
ОЗУ көлемі әдетте 32-512
Мбайтты құрайды.
Қазіргі уақытта бағдарламалық жабдықтаудың
тиімді жұмысы үшін 256 Мбайт ОЗУ кем болмағаны
жөн.
Әдетте ОЗУ DRAM жадтың интегралды
микросхемасымен орындалады.
Dynamic RAM — динамикалық ОЗУ. DRAM
микросхемалары басқа түрлі жадтарға қарағанда
ақырын жұмыс істейді, бірақ арзан.
Слайд 8DRAM
DRAM әрбір ақпараттық бит кіші конденсаторлар жартылай өткізгіш кристалл құрылымында будандалған
электрлік заряд түрінде есте сақталады.
Ток күші берілмеген жағдайда бұндай конденсаторлар тез разрядталады, және оларды оқтын-оқтын арнайы құрылғы зарядтап тұрады (мысалы әрбір 2 миллисекундта). Бұл процесс жад регенациясы деп аталады (Refresh Memory).
Қазіргі уақыттағы микросхемалар 1-16 Мбит және одан жоғары сыйымдылыққа ие. Олар қорапқа орнатылып жад модуліне жиналады. Көптеп тараған модулдер типі DIMM және SIMM.
Слайд 9SIMM модулі (1)
SIMM модулінде жад элементтері ұзындығы 10 см болатындай кіші
баспа платасында жиналады.
Бұндай модульдердің сыйымдылығы әртүрлі - 256 Кбайт, 1, 2, 4, 8, 16, 32 және 64 Мбайт.
SIMM-нің әртүрлі модульдері әртүрлі микросхемалар санына ие болуы мүмкін - тоғыз, үш немесе бір және әр түрлі контактылар санымен - 30 немесе 72.
Слайд 10SIMM модулі (2)
Жад модулдерінің ең керек мінездемесі –
берілгендерге ену уақыты әдетте
60-80 наносекунд
құрайды.
Қазіргі уақытта SIММ'дар көп қолданылмайды.
Оларды ауыстыруға қазір DIMM'дар келді, ал DIMMдарға DDR және RIMM келіп жатыр, бірақ DIMM салыстырғанда олар өте жоғарғы баға тұрады және сәйкесінше алмасу жылдамдығы артады.
Слайд 11КЭШ-жад
КЭШ-жад (англ. сасhe), немесе жоғарғы жедел жад - сыйымдылығы кіші өте
жылдам есте сақтау құрылғысы.
Бұл бірнеше шама төмен әрекет жасайтын және процессормен ақпаратты өңдеу жылдамдығы арасындағы айырмашылықтың орнын толтыру үшін жедел жад пен микропроцессор арасында ақпарат алмасу кезінде қолданылады.
Кэш-жадты арнайы құрылғы басқарады - контроллер.
Слайд 12Контроллердің функциясы
Бұл орындалып жатқан бағдарламаға анализ жасай
келіп, жақын арада процессорға қандай
командалар
керек екенін алдын ала көруге тырысады және оларды
кэш-жадқа тартып алады.
Бұл кезде "дәл түсу", сондай-ақ "дәл түспеу" болуы
мүмкін.
Егер дәл түскен жағдайда, яғни егер кэш керекті берілгендер тартып алынған болса, оларды жадтан ажырату тоқтаусыз болып жатады.
Егер де керек ақпарат кэш болмаса, онда процессор оны жедел жадтан оқиды.
Слайд 13SRAM
Кэш-жад SRAM статистикалық кэш жад микросхемаларында таралады (Static RAM).
Бұл DRAM-ға
қарағанда жылдам, қымбат және аз сыйымдылық.
Қазіргі уақытта микропроцессорлар енгізілген кэш-қа ие, бұларды 8-16 Кбайт көлеммен
бірінші деңгейлі кэш жад деп атайды. Бұдан басқа компьютердің жүйелік платасында екінші деңгейлік кэш орнатылуы мүмкін, сыйымдылығы - 64 - 256 Кбайт
Слайд 14Флеш-жинақтаушы
Қарапайым USB Flash Drive құрылғысы («Saitek» фирмасының өнімінің мысалында: 1 -
USB-ажырату; 2 - микроконтроллер; 3 - бақылау нүктелері; 4 - флэш-жадының микросхемасы; 5 - кварцты резонатор; 6 - жарықтандырғыш-диод; 7 - «жазудан қорғаушы» ауыстырып-қосқыш; 8 - қосымша микросхема жадына орын.