Презентация, доклад на тему Темір және оның қасиеттері

валенттілігі
Ғе2О3 + 2АІ --- АІ2О3 + 2Ғе + 3241 кДж осы теңдеу металдарды алудың қай әдісіне жатады?
АІ + О2 --- АІ2О3 теңдеуіндегі барлық коэффициенттер қосындысы нешеге тең?
Алюминийдің периодтық жүйедегі орны
Алюминий элементінің сыртқы қабатында неше электрон бар?
Алюминий оксиді қандай оксидке жатады?

жүрмейік"

Абылай хан

болған мекен,
Қазына іші толған әр түрлі кен.
Ішінде жүз мың түрлі асылы бар,
Солардың ең артығы немене екен?

Шешуі: темір.

Темір десек біздің көз алдымызға шойын мен болат келеді «Жер бетінде темір жойылып кетсе, не болады деп елестетсек, көшелерде сұмдық көрініс, темір жол да,поездар да, машиналар да жоқ, көпірлер үйіндіге айналған ,өсімдіктер семіп ,өле бастаған.Адам денесіндегі 3г темір жойылса , тіршілігін тоқтатып , өліп қалар еді.» ,бұл көріністі суреттеген , темірдің маңыздылығын айтқан атақты минералог , академик А.Е.Ферсман.

көзқарас қалыптастыру.
Оқушының өздік жұмыс орындауы. Ізденгіштік қабілетін ескере отырып, оқушыға тапсырма беру.
Темір элементін жан – жақты зерттеу арқылы оның қосылыстары, қолданылуы, маңызы жөнінде білімдерін кеңейту.
Дамытушылық: Оқушылардың ойлау, қорытындылау, жүйелеу қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушылардың шығармашылық мүмкіндігін дамыту, қабілетін арттыру, қосымша материалдар арқылы экологиялық тәрбие беру.
Күтілетін нәтиже: Темір және оның қасиеттері туралы толық мағлұмат ала отырып, олардың алыну әдістері мен қасиеттерін химиялық реакция теңдеулері арқылы жазып, дәлелдей алады.
Көрнекілік: Слайдтар , периодтық кесте, реактивтер, қосымша әдебиеттер, химия энциклопедиясы

САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ:

оның ПЖ-гі орны, атом құрылысы

Ж О С П А Р Ы :

8 - топ, қосымша топша, реттік нөмірі 26.
26 электрон, 26 протон, салыстырмалы атомдық массасы 56, 30 нейтрон.
4 электрондық қабат, 2)8)14)2), электрондық конфигурациясы
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2

Темір – VIIIБ топ элементі, d - элемент. Темірдің валенттік электрондары сыртқы
s-e және сырттан санағанда екінші деңгейдегі
d-e болып табылады, сондықтан ол ауыспалы тотығу дәрежелерін көрсетеді.

+2 және +3 тотығу дәрежелерін көрсетеді:
Fe0 – 2e- Fe+2
Fe0 – 3e- Fe+3
Темірдің тотығу дәрежесі +6 (K2FeO4 – калий ферраты) болатын тұрақтылығы төмен қосылыстары белгілі.

Оның жер қыртысындағы үлесі 5,1%. Көптеген метеориттердің құрамында темір бар, сондықтан оны ертеде “аспан” және “жұлдыз” тасы деп атаған. Жер қыртысында темір көптеген минералдар түзеді. Темірдің маңызды өнеркәсіптік кендері: қызыл теміртас (Fe2O3), магниттік теміртас (Fe3O4), пирит (FeS2). Елімізде темір кендерінің үлкен қоры Рудный темір кені бассейінінде және Орталық Қазақстанда бар. Қазіргі уақытта елімізде бірнеше жүздеген кен орындары мен кен ошақтары белгілі. Көптеген кен орындарында кендердің аз тереңдікте орналасуы оларды арзан ашық әдіспен өндіруге мүмкіндік береді.
Темір кендерінің ең үлкен қоры Уралда .Онда таулар толық темірден құралған.Курск,Кольск жартылай аралында Шығыс және Батыс Сібірде темір кенінің Үлкен қорлары бар.Қазақстанда темір кендері Оралдың шығыс беткейінде, Қостанай өңірінде көптеп кездеседі(Соколов-Cарыбай).
Темір табиғи суларда ең кең тараған элементтердің бірі болып табылады,оның орташа құрамы 0,01 -20 мг/л интервалында тербеліп тұрады.

Пирит

Лимонит

бар. Оның 65%-і қандағы гемоглобиннің құрамына кіреді. Гемоглобин қанға қызыл түс береді және тыныс алу процесінде оттекті әр түрлі ұлпаларға тасымалдайды. Қанның құрамында темірдің жетіспеуі қан азаюына әкеліп, адам денсаулығын әлсіретеді.



Байланысқан күйдегі темір көптеген тағамдық өнімдерде: қара нан, картоп, алма, өрік, қарақұмық жармасында, малдың бауырында, сары майда кездеседі. Бұл өнімдерді әркім өзінің тамақтану рационына кіргізіп, қан азаюының алдын алуға тиісті.

мен тағамдар құрамында:

қарақұмық

күнбағыс

петрушка

бұршақ

жүзім

қалақай

+ 3H2 = 2Fe + 3H2O
соның ішінде алюминтермиялық әдіспен:
Fe2O3 + 2Al = Al2O3 + 2Fe
көміртек (ІІ) оксидімен тотықсыздандыру арқылы:
Fe3O4 + 4CO = 3Fe + 4CO2

3.Өнеркәсіпте алынуы:

металл, оның тығыздығы – 7,87 г/см3. Балқу температурасы жоғары – 15390С. Темір иілімді, магниттелетін және оны жоғалтатын қасиеті бар, осыған орай техникада кеңінен қолданылады.

Ақшыл сұр
түсті

Металдық
жылтыры
бар

Магнитке
тартылады

Жылу мен
электр тогын
жақсы өткізеді

Тығыздығы
7,87

Балқу
температурасы
+1539 С

4.Физикалық қасиеттері:

де (+2, +3) көрсетеді, ұшқын шашыратып жанады:
3Fe + 2O2 = Fe3O4 (FeO * Fe 2O3)

Белсенді бейметалдар темірді тотықтырады:
2Fe + 3Cl2 = 2FeCl3
Fe + S = FeS

= FeO + H2
Ылғалды ауада тат түзеді:
4Fe0 + 6H2O + 3O2 = 4Fe+3(OH)3
Fe0 – 3е- = Fe+3 4
O20 +4е- = 2О -2 3
Концентрлі азот және күкірт қышқылдарында темір енжарланады, өйткені ерімейтін қосылыстардың қорғағыш қабатшасымен қапталады.
Сұйылтылған азот және күкірт қышқылдарымен әрекеттесіп, темір тотықсызданады:
Fe + 4HNO3 (сұй) = Fe(NO3)3 + NO + 2H2O
Fe + H2SO4 (сұй) = FeSO4 + H2
Темір белсенділігі төмен металдарды олардың тұздарынан тотықсыздандырып, ығыстырып шығарады:
Fe + CuCl2 = FeCl2 + Cu

темірдің
құймалары – шойын мен болат көбірек қолданылады.

тұруы магниттік қасиетіне негізделген .

Құранда темір туралы:

(Хадид 57 : 26)
Құранда 26-сүре Әл – Хадид сүресі қазақша–темір сүресі ,ол темірдің периодтық кестедегі орнына сәйкес келеді.Бұл кездейсоқ жайт емес

см. XIV ғасырдың екінші жартысы.

Ішкі құлыптың
топсысы

Темірден жасалған әр түрлі қару-жарақтар.
Х – ХІІ ғасырлар.

кілттер

және т.б. Ұзындығы 24 см. ХІ ғ-да жасалған.

дағдысы»

Ахмет Байтұрсынов

4. Жаңа сабақты бекіту:

«Алтын қақпа»

аттары

1. Fe3O4 а)темір (III)гидроксиді
2. FeO ә) темір сульфаты
3. FeSO4 б) темір (II)оксиді
4. Fe(OH) 3 в) темір қағы

------- тотығу дәрежелерін көрсетеді.

4.Темір құймалары -------және-----түрінде қолданылады.

Керекті сөздер: күміс,ақ, магниттелетін, 3,87г/см ,+2,+3, шойын, болат.

А)H2 , AL Ә)H2, О2
Б)H2 ,S В)C ,O3 Г) H2 Si
Сұйытылған күкірт қышқылымен әрекеттесіп сутегін ығыстыратын металдар.
А)Cu, Fe Ә)Fe, Са
Б)Fe, Hg B)Au, Cu Г)Sn, Cu
Қай қышқылдармен әрекеттескенде темір енжарланады?
А)Н2SO4 (конц) Ә)HCL
Б)H NO3(сұйық) В)H3PO4 Г)H2 SO4(сұйық)

Дұрыс жауабын тап?

дәрежесі

Темір
жетіспеуінен
болатын ауру

темірдің
D-қабатында
неше
электрон
бар?

2 моль сутек жібергенде түзілген темірдің массасын анықтаңыздар. Өнімнің шығымы теориялық шығыммен салыстырғанда 95 %.