Презентация, доклад по географии на казахском языке на тему:Ауа райы және климат

«Баланы өздігінше ойлай білуге баулу қажет.
Өйткені ойлай білетін жан шын
мағынасындағы адам»


М.Жұмабаев

Тақырыбы:
Ауа райы және климат

1-де + 15ºС, 7-де +17 ºС,, 13-те + 24 ºС, 19-да + 22 ºС.
(15+17+24+22) : 4 = 19,5 ºС. Т.о.т. + 19,5ºС.
Температураның тәуліктік амплитудасы: 24-15=9 ºС. Амплитуда: + 9 ºС.
2). 11- қараша күнгі ауа температурасы.
Сағ.: 1-де - 2ºС, 7-де +5 ºС, 13-те -7 ºС, 19-да -9 ºС.
3 -16
– 2 + 5 – 7 – 9 = 3 – 16 = -13 ºС. -13 : 4 = -3,25. Т.о.т.: -3,25ºС.
Температураның тәуліктік амплитудасы : 5 – 2 = 3 ºС. Амплитуда: 3 ºС.

4. 29ºС, 5. 26ºС,6. 25ºС, 7. 22ºС, 8. 23ºС, 9. 22ºС,
10.20ºС, 11. 16ºС, 12. 17ºС, 13. 16ºС, 14. 12ºС, 15. 11ºС, 16. 13ºС, 17. 10ºС,
18. 8ºС, 19. 5ºС, 20. 4ºС, 21. 2ºС, 22. 3ºС, 23. -3ºС, 24. -5ºС, 25. - 4ºС, 26. - 7ºС,
27. -11ºС, 28. -16ºС, 29. -14ºС, 30. -17ºС.

“+” сандарды бір-біріне қосқанда “+ 369ºС”, “-” сандарды бір-біне қосқанда “-77”, осы 369-77 = 9,7 ºС. Айлық орташа температура: 9,7 ºС. О. а. а. : ең жоғарға темп. 29 ºС, ең төменгі темп. -17 ºС болса
о. а. а. : 46 ºС
Жылдық орташа температура.

12 айдың орташа температураларын “+”сандарға, “-” сандарға қосып шыққан мәнді бірінен-бірін алып 12 –ге бөлу керек. Шыққан мән орташа жылдық температура (градуспен алынады).

тең болады?

Географиялық есептер

12°:4=3°
Тәуліктік орташа температурасы:3°тең

А Н С М М Ш Т Қ Қ Қ Ж Ж-О

-17° -10° +3° +5° +6° +14° +20° +19° +10° +6° -6° -14° ?

t°C

темп. -47°
(+83°) – (-47°) :12=3°С
           

ылғалдылықтың өзгерісі?
(судың қаныққан буынның тығыздығы 20°С температурада 17,3г/м³; 25°С температурадағы тығыздығы 23г/м³

Ауаның ылғалдылығы

27%
30%
43%
17%

сынып бөлмесіндегі ауаның салмағы қанша болатынын
есептеңдер.

(бір куб метр ауаның салмағы 1кг 300г шамасы екені есептеп шығарылған)

Ауаның салмағын
есептеу

9м×6м×4м=216м³

1кг 300г×216м=280кг 800г

3,5метр. Бөлменің көлемі мен ондағы ауаның
салмағын
есептеңдер!

122,5×1,3=159,29кг

ауасында +20°
температурада
қанша литр
су болады?

(+20° температурада әрбір куб метр
ауада 17г су болады)

бөлмедегі ауа қанша тартатынын табыңыз?

Бөлмедегі ауаны есепте

4,4×3,5×2,2=33,88

20м³=26кг
33,88-х
х= 33,88×26=880,88
х=880,88÷20
х=44,044

- 0.6 °төмендесе
3км=3000м - 18° төмендейді
24°-18°=6°
3км биіктіктегі температура 6°

биіктігі қанша?











Жауабы: +22 °-(-18 °) =40°
40:6= 6,6км
Себебі: әр 1км көтерілген сайын ауа температурасының(-6°)- қа төмендейді

температурасы болады?









Жауабы: 3000м/1000м=3
6 °С×3=18 °С Тау етегінде +18 °С болады

ені 6см. Шаңғышының қар бетіне түсіретін қысымын табыңдар

Бер: р=780Н
L=1.45м
а=6см=0.06м
т/к=р
p
Р=
s
S=L*a=1.45*0.06
S=0.087м²
780
Р= =4482
2*0.087

Шешуі:

биіктікке көтерілген?













Жауабы(-30°)-24°=-54°
-54°/6°=9км,яғни ұшақ 9км биіктікке көтерілген

температурасы нешеге тең болады?













Жауабы: 3×6° =18°
16°С-18°С = -2°С Ұшақ борты сыртында температура -2°С болады

кешкі күн шапағы қызғылт түсті болады.

Түнгі және күндізгі температураның айырмасы азаяды.

Кешке қарай жел тынбайды, қайта күшейеді.

Шық және қырау түспейді.

Күн немесе Ай қораланады.

Ауа қысымы төмендейді.

Ауа райы бұзылар алдындағы белгілер:

ғимараттарды қиратып,жоларды бұзады.
Күннің күркіреуі - жылы ауа жоғарыға қарай көтеріліп салқындаса,үлкен бұлттар жоғарыға қарай өсе бастайды.Осындайда боран болуы мүмкін және қатты жаңбыр жауады.
Су тасқыны - төтенше ауа райынан туындайтын кез келген басқа сұрапыл апатты құбылыстармен салыстырғанда , су тасқыны көптеген зардаптарға әкеледі.
Бұршақ - жаңбырлы бұлттарың арасында пайда болып, боран кезінде жауауды.Әдетте олардың өлшемі жасыл бұршақтың көлеміндей болады.
Торнадо - жер бетімен қозғалатын және жолында барлығын қирататын әуе құйыны.

Ауа райының түрлері

О° 158
Алматы

Ауа райы картасының шартты белгілері

өлшеуіш

238мм болса,онда ылғандану коэффициенті

Ж
К=────,мұндағы
Б
К - ылғандану коэффициенті,
Ж - жылдық жауын-шашын мөлшері,
Б - булану мөлшері.

Егер, ылғалдану жеткілікті болғанда 1-ге тең, ылғалдану жеткіліксіз болғанда 1-ден кем

Ылғалдану коэффициенті

238мм
К = ───────── = 0,19 -ға тең болады
1250мм

назарларыңызға ұсынып отырмыз.

Арқар ойға түссе, қыс қатты болады.
Түздің қоңыр аңы күзде бұлақ сағаласа, қыста қар жұқа түседі.
Түздің қоңыр аңы үйір құрып, сай саланы паналаса, ауа райы бұзылады.
Түздің қоңыр аңының бүйрек майы бітеу болса, қыста қар қалың түседі.
Бұғы мүйізін шайқаса, ауа райы бұзылады.
Бұғы кеш шақырса, қыс жайлы болады.
Аю апанын биікке салса, көктем ерте шығып, су тасқыны болады.
Қыста киік, қарақұйрық өзеннің мұзын басып, солтүстік қапталына шықса, кешікпей күн жылынып, сең жүреді.

жазда қырға шығып үйездесе, қыс қатты болады.
Қотандағы қой бір бағытқа қарап жусаса, кешікпей ту сыртынан боран соғады. Өрістен қайтқан қойдың езуінде шөп келсе, қыс қытымыр болады.
Қой қораға еркін кірсе, қыс жайлы болады.
Қой тұяғымен төсін қасыса, қар қалың түседі.
Қой тісін қайраса, кешікпей боран соғады.
Түйе пысқырса, боран соғады.
Түйе ерінін жыбырлатса, жылымық болады.
Түйе сары ала күзден ықтаса, қыс қатты болады.
Ит пен мысық иіріліп жатса немесе тұмсығын бауырына тығып ұйықтаса, жауын-шашын болады.Мысық үйден шықпай бұйыға берсе, күн суытады.
Тауық қораланып, жерді қопсытса, күн суытады.

су тасқыны болады.
Суыр інінен ерте шықса, кешікпей күн жылынады.
Суыр мезгілсіз жайылса, ауа райы бұзылады.
Жаңбыр жауып тұрғанда ала тышқан шақырса, кешікпей жауын басылады.
Сұр тышқан шақыруын қойып, інге тығылса, кешікпей қар жауады.
Дала тышқандары шұбырып шөп жинаса, кешікпей жауын-шашын болады.
Ала тышқан қырға шығып шақырса, ауа райы бұзылады.
Көртышқан ін қазғанда топырағын жақын үйсе, қыс қатты болады. Топырақты алыстау үйсе, қыс жайлы болады.
Көртышқан інін өзен жағасына жақын жерден қазса, жаз қуаң болады. Егер өзеннен алыстау қазса, жаз жауынды болады.
Су бетінде шабақ шоршып ойнаса, жаңбыр жауады.
Көлбақа жағаға шығып, сазға бауыр басса, жаңбыр жауады.
Көлбақа қыста құрқылдаса, қыс жайлы болады.
Көлбақа жазда құрқылдаса, күн ыстығы көтеріледі.
Шегіртке шырылын тоқтатса, жауын болады.
Бүгелік жылқы бауырында болса, қыс жайлы болады, егер жылқы басына шығып ұшса, қыс қатты болады.

қыстың……( мың күніне татыр.)
 
4.Жаңбыр бір жауса,……….(терек екі жауады.)
 
5.Сәуір болса күн күркірер,
…………………(Күн күркіресе көк дүркірер.)
 

сайға қонба,………………….
(Қыс қарға қонба. )

8.Қыстағы қар ………….(жер ырысы.)
 
9.Қыстағы суық –…………( жаздағы ыстық.)

10. Қыс бар да жаз көрік,............................
(жаз бар да қыс көрік.)
 




 

 

 

күн радиациясы-

радиациясы.

Оңтүстік Қазақстанда жылына 1см²-ге келетін жиынтық күн
радиациясы 140ккал. Оңт. Қазақстан жер аумағы: 712,2 мың км².
7122•10¹º•140= 99708•10¹¹ ккал/см²

- 5º. С.б.-0,5г.
Қанықпаған ауа.

Абсолют ылғалдық – 1 м³ ауадағы су буының нақты мөлшері, ол граммен есептелінеді (г/м³).
Салыстырма ылғалдық – 1 м³ ауадағы су буының нақты мөлшерінің сол температурадағы ауаны қанықтыратын су буы мөлшеріне қатынасы; пайызбен (%) есептелінеді.
φ –салыстырмалы ылғ/қ, ρ - берілген темп/ы қаныққан бу .
ρ- ауадағы су буы. Темп/ы су буының: t =20º
ρ 17
φ = • 100 % = •100 % =77,2%. φ=77,2%.
ρ 22
Егер φ=30% -дан аспайтын ауаны құрғақ ауа деп есептейді