Слайд 1«Ядролық энергетика»
Ашық есік күні өткізілген ашық сабақ
Слайд 2
Сабақтың мақсаты:
Аймақтық компонетті қолдана отырып оқушылардың тарау бойынша алған білімдерін табиғат,
қоғаммен байланыстыра білуі, білім алу кезінде шығармашылық ізденістерін дамыту
Слайд 3Міндеттері
Білімдік: Тарау бойынша атом ядросы, радиоактивтік, радияциялық сәулелердің пайдасы және зияны
, оның медицинада, ауыл шаруашылығында, өнеркәсіпте қолданылуы туралы түсінік. Оқыту үрдісінде ғылыми мағлұматтармен қамтамасыз ету, ғылыми деректерді келтіру.
Дамытушылық: Оқушыларды ойландыру, алған білімін пайдалануға, ой қорытуға үйрету, танымдық қызығушылығын, құзіреттілігін дамыту;
Тәрбиелік: Өлке тану ұстанымын- сабақта жергілікті жердің және туған өлке материалдарын пайдалану, экологиялық, елжандылық қасиетін тәрбилеу.
Слайд 4“Жер шарының климатының салыстырмалы жылуының қауіпті жоғарлануына байланысты, ядролық реактор –
оттегі диоксидін атмосфераға шығармайтын және электр энергиясын өндірудегі сұранысты қанағаттандыратын құрал болып табылады.”
Д. Кид.МАГАТЭ мүшесі
Слайд 5 « Экологиялық қауіпсіздік тұрғысынан қарастырсақ елдің радиациялық ластануы –ең басты
қауіп болып есептелінеді. Мүмкін біз ол қауіптің деңгейін жоғарлатуда шығармыз, бірақ Семей, Чернобыль апаттары бұған дәлел.»
А. Яблоков РҒА мұшесі
Слайд 6 Антуана Беккерелдің жаңалығы
Ақпан 1896 жыл Париж
Тәжірибе: Беккерель фотопластинаны тығыз қара
қағазға орап, үстіне уран тұзының қиыршықтарын сеуіп, ашық күн сәулесіне қойды. Айқындағаннан кеін пластинаның тұз жатқан бөліктері қарайғанын көрген.
Ендеше, уран, рентген сәулесі сияқты, мөлдір емес денелерден өтіп, фотопластинаға әсер ететін белгісіз сәуле шығарады. Беккерель бұл сәуле шығару күн сәулелерінің әсерінен пайда болады деп ойлады. Бірақ 1896 жылының ақпанның бір күнінде ауа райы бұлтты болғандықтан, кезекті тәжірибені өткізу сәті түспеді де, Беккерель үстіне уран тұзы себілген мыс крест жатқан пластинаны үстелдің суырмасына салып қойған. Екі күн өткен соң пластинаны алып айқындаған кезде, онда крестің айқын көлеңкесі түрінде дақ пайда болғанын байқаған. Бұл уран тұздарының сыртқы факторлардың әсерінсіз ақ, өздігінен белгісіз сәуле шығаратынын көрсетеді.
1903 жылы Нобель сыйлығына ие болды.
Слайд 7Радийдің ашылуы
Пьер Кюри 1859 – 1906
Мария Склодовская – Кюри 1867 –
1934
1898 ж. Францияда Мария Склодовская Кюри және басқа да ғалымдар торийдің сәуле шығаратынын байқаған. Ол Париж университетінің тұңғыш әйел профессоры. Мария Склодовская Кюри өзінің ері П.Кюримен бірігіп, жаңа радиоактивті элементтер полоний мен радийді ашып, олардың қасиеттерін зерттеді. Ол уран рудаларын өңдеу мен анализдің классикалық әдісін жасады, бірқатар жылдар бойы радиоактивті сәуле шығарудың касиетін, олардың тірі жасушаға әсерін зерттеді.
Пьер Кюри және Мария Склодовская – Кюри Нобель сыйлығынын радиоактивтікті ашқаны үшін алды
Слайд 8Адамзатқа от сыйлаған Прометей әділ болды ма ?
«Қас қағым сәтте температура
миллиондаған градусқа жетіп, көз қарықтырарлық қуатты сәуле пайда болады. Уран және оның төңірегіндегі заттар газға айналады. Аса қызған газды шар шапшаң ұлғая отырып жолындағының бәрін күйретіп, күл-талқанын шығарады. Атомдық бомбаның жарылысы кезінде пайда болатын реакция өнімдері өте радиоактивті және олар табиғатқа, тірі организмдерге аса қауіпті. »
У.Лоуренс
Слайд 10Чернобыль
26. 04. 1986 жылы 01 сағат 23 минут 40 секунд уақытында
Чернобыльдегі АЭС-ның төртінші реакторында жарылыс болды, станция кызметкерлері жіберген қателіктер мен оның конструкциясында кеткен ақаулардың кесірінен болған реактордың белсенді аймағында бүліну қауіпі байқалды.
Слайд 11 ЧАЭС туғызған қауіпті жою кезеңі
Бірінші жағдай саркофаг құрылғысын орнату
керек болды. Саркофаг бұзылған реактордан радиоактивтік элементтерді ауаға, қоршаған ортаға шығармауға жағдай жасады.
Слайд 12Саркофаг
Биіктігі 61 метр, қабырғаларының қалыңдығы 18 метр.
«Саркофагты" орнатуға арнайы өздігінен қозғалатын крандар қолданылды.Крандар телевизиялық бақылау камераларымен жабдықталған болды. Саркофагтың құрылымы:ауа тазартқышы, еріксіз салқындатқыш жүйесі және нейтрондардың шапшаңдығын азайту негізінде бор ерітіндісі бар ыдысынан тұрады. «Саркофаг" қондырғысын жасауда біздің жерлесіміз Ахматханов З қатысқан.
Слайд 13ЧАЭС апатының зардабы
Чернобыль АЭС апатының негізінде аймақтың, ғимараттардың, жолдардың, тоғай, орман
массивтерінің және су қоймаларының радиоактивтік улануы байқалды.
Еркін атмосфераға 8 тонна радиоактивті плутоний және радиоактивті графиттік заттар түрінде отын таралды. Жарылыс кезінде булану процестері өтті, цезий элементі от алауымен ауаға шығып, таралыды.
Слайд 14Адам ағзасына радиоактивті заттардың әсері
Слайд 15Адам ағзасындағы радиоактивті элементердің жиналуы
ӨКПЕ
Криптон 85
Плутоний 238
Уран 233
ТЕРІ
Күкірт 35
БАУЫР
Цезий 137 Кобальт 58
Плутоний 238
СҮЙЕК
Радий 226 Стронций 89
Торий 234 Уран 233
ҚАЛҚАН БЕЗІ
Йод 129 Технеций 99
Слайд 17АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ
Радиоактивті изотоптардың гамма сәулесі, сондай– ақ зиянды
жәндіктерге қарсы күресте және тамақ өнімдерін консервілеу үшін пайдаланылады.Радиацияның көп дозасы өсімдіктермен микроогранизмдерде мутация туғызады. Бұл жеке жағдайларда жаңа бағалы қасиеттері бар дақылдардың бағалы сорттары шығарылған. Антибиотиктер өнеркәсібінде пайдаланылатын жоғары өнімді микроорганизмдер алынған.
Слайд 18МЕДИЦИНА
Радиоактивті изотоптар медицинада диагноз қою үшін терапевтік мақсаттар үшін қолданылады.
Аз мөлшерде қанға енгізілетін радиоактивті натрий қан айналысын зерттеу үшін және йод қалқанды безде, әсіресе безде ауыруына үшыраған кезде емдеу үшін радиоактивті изотоптар пайдаланылады.
Кобальттың интенсивті сәуле шығаруы түрліше рак ауруларын емдеуге пайдаланылады.
Слайд 19Ядролық энергияны қолдану
Пайдасы
Медицина саласы науқастарды тиімді емдеуде Ауыл шаруашылығында
Геологияда
Ғарыш, металлургия
және әскери өнеркәсіптерінде
Археологияда кең түрде қолданылады
Зияны
Ядролық қару
Қоршаған ортаның радияциялық ластануын
Тірі ағзаға теріс әсері
Радиоактивтік қоқыстарды жою мәселелері
Ядролық энергетиканың пайдалануын ақтау мүмкін бе?
Слайд 20Радияциялық қауіп апаты төнген кезде нені білуіміз керек ?
Тоңазытқышты азық –
түліктен босату
Тез бұзылатын азық – түлікті
және қоқыстарды шығару қажет
От және газды өшіру
Керек заттарды, құжаттарды
азық – түліктерді алу
Газтұмылдырығын кию
Жиналу пунктіне бару
Слайд 21Үй тапсырмасы:
Радиоактивті қоқыстарды жерлеудің әдістерін ұсыну.