Презентация, доклад по физике на тему Закон Архимеда

итеруші күштің табиғатын түсіндіру
7.3.1.13. Есептер шығаруда Архимед заңын
қолдану

Оқушылардың басым бөлігі:
Архимед күшінің қандай шамаларға тәуелді  екендігін  біледі,Архимед күшіне өмірден,табиғаттан мысалдар келтіре
алады.

Барлық оқушылар:
Сұйықтар мен газдардағы кері итеруші күштің табиғатын түсінеді,формуласын есептер шығаруда қолдана алады.

Кейбір оқушылар: Архимед күшінің бар екендігін тәжірибе жүзінде дәлелдеп, оның табиғаттағы пайдасы туралы түсініп айта алады. :

есептер шығаруда қолдана алады.

:

-Архимед күшінің  қандай шамаларға тәуелді екенін түсініп  біледі.

Пәнаралық байланыс:

Тарих, математика, әдебиет,география.

Бағалау критерийлері

1.Допты қолмен суға батырғаннан кейін қолымызды жіберсек, доп қайтадан су бетіне шығады. Неліктен?

2. Неге ауыр денелерді суда көтерген жеңіл?
3. Ағаш бөрене мен шегені көлге тастасақ   қайсысы батады? Неге?

Сицилия аралындағы Сиракуз қаласында туып, сонда өмір
сүрген. Архимед астроном Фидийдің баласы деген жорамал бар. Архимед
сол замандағы ірі мәдениет орталығы - Мысырды аралап,
александриялық ғалымдардан, солардың ішінде Конон мен Эратосфеннен
білім алған. Оның математикалық еңбектері өз заманынан озық болған.
Архимедтің көптеген математикалық еңбектерінің ішінен қисық
сызықтардың ұзындықтарын, әр түрлі фигуралар мен денелердің көлемін
және беттердің ауданын есептеу ерекше орын алды. Архимед рычаг заңын,
суда өлшеу арқылы қорытпаның құрамын анықтау тәсілін тапқан, өз
атымен аталған гидростатика заңын ашқан, жер суаратын механизмдерді,
жүк көтеретін рычаг жүйелері мен блоктарды, тас ататын, қамал бұзатын
соғыс қондырғыларын, т.б. ойлап шығарған. Рычагтың математикалық
заңын тапқанда, Архимед “Тіреу нүктесін берсеңдер, Жерді де төңкеріп
тастаймын” деп айтқан екен. 9-11 ғасырларда Архимедтің еңбектері араб
тіліне, ал 13 ғасырда олар араб тілінен латын тіліне аударылып, Батыс
Еуропа елдеріне тараған.

АРХИМЕД кім ?...

Архимед Сиракуз қаласына оралғаннан кейін өзін математика мен механикаға арнайды. Оның құрастырған аппараттары мен машиналары замандастарына техника ғажайыбындай болды. Ол көтеру механизмдерінің теориясын зерттеді. Оның ашқан жаңалықтарының ішінде – Архимед бұрандасы арқылы су, құм т.с.с. материалдарды жоғары көтеруге болады. Архимед өзі зерттеген рычаг туралы «Маған белгілі бір нүкте берсеңіздер, мен барлық әлемді төңкеріп тастар едім» деген екен. 212жылы римдіктер Сиракуз қаласына шабуыл жасаған кезде, Архимед бір сарбаздың қолында қаза болды. Есептеп қарасақ, Архимедтің туғанына биыл шамамен 2300 жыл.

патшасы Гиерон болған екен. Ол Архимедке зергер жасаған өзінің тәжінің таза алтыннан немесе алтын мен күмістің қоспасынан жасалынғанын анықтауды тапсырады.Бұл есепті шеше алмай, Архимед көп күн әуреленді.Бір күні толтыра су құйылған ваннаға түскен кезде кенеттен ойына әлгі есептің шешуі келген екен дейді.Өзінің ашқан жаңалығына шаттана қуанған ол «Эврика!» (Таптым!) деп Сиракуз көшелерінің бойымен айғайлап жүгірген екен.Сірә,жаңалық ашқан адам ерекше бір сезімге бөленетін болар.

сиракуз патшасы Гиерон болған екен.
Ол Архимедке өзінің тәжінің таза алтыннан жасалғанын біліп беруді тапсырады.

Ығыстырушы күштің дененің көлеміне тәуелді  екендігін анықта.
2 топ. : Ойшылдар.
2- тәжірибе: Ығыстырушы күштің дененің тығыздығына тәуелді емес екендігін анықта
3 топ. Тапқырлар.
3-тәжірибе: Ығыстырушы күштің сұйықтың тығыздығына тәуелді екендігін анықта

«Кері итеруші күш  дененің көлеміне және сұйықтың тығыздығына  байланысты  болады»    Мұны формула түрінде былай өрнектеп жазамыз:
  FА=Vдене*pсұйық*g       
 Бұл Архимед күші деп аталады.

FА= ρС gVД

дене
ығыстырып шығарған
сұйықтың салмағына тең болады.

Еңбек түбі береке!

тапсырмасы:

А: №1. Көлемдері бірдей темір және шыны щариктерді суға батырсақ, кері итеруші күштер бірдей әсер ете ме?
В: №2. Суға көлемі 100 см3  болатын дене батырылған. Осы денеге әсер ететін ығыстырушы күшті анықтаңдар. Судың тығыздығы-1000 кг/м3
С: №3. Ағаштың суға батып тұрған бөлігіне  18,6 Н Архимед күші әсер етеді. Осы ағаштың суға батқан бөлігінің көлемі қандай?

күші ЖОҒАРЫ бағытталған.

· Архимед күші дененің ауадағы және сұйықтағы САЛМАҚТАРЫНЫҢ айырмасына
тең.

· Архимед күші дененің ығыстырып шығарған СҰЙЫҚТЫҢ салмағына тең.

· Архимед заңы мына түрде жазылады: FА= ρc*g*Vд

· Архимед заңы арқылы суда кемелер ЖҮЗЕДІ.

Жеке жұмыс.

неге оп-оңай көтереміз?Мысалы: құдықтағы шелек су астында жеңіл де, ал көтере бастаған сайын ауырлай түседі. Неліктен?

№2. Екі ыдыс алып біреуіне тұщы су және тұзды су құйып, жұмыртқа салайық, сол кездегі құбылысты түсіндір.

№3. Бірдей бес ыдыс бар. Олардың біріншісі сумен, екіншісі спиртпен, үшіншісі керосинмен, төртіншісі сынаппен, бесіншісі бензинмен толтырылған. Осы сұйықтардың қайсысы ыдыс түбіне ең көп, ең аз, бірдей қысым түсіреді?

және су астынан кері итеруші күш.

2..Себебі, егер сұйық тығыздығы қатты дененің тығыздығынан артық болса, дене батады,тығыздығы сұйықтың тығыздығына тең болса, онда тепе-теңдік қалыпта болады, егер сұйық тығыздығы кем болса, онда қалқып жүреді.


3..Жауабы: Сұйықтың ыдыс түбіне түсіретін қысымы оның тығыздығына тәуелді. Тығыздығы көп сұйық ыдыс түбіне көп қысым түсіреді.Ыдыс түбіне сынап ең көп қысым,ал бензин ең аз қысым түсіреді.Керосин мен спирт ыдыс түбіне бірдей қысым түсіреді.

1..Себебі, шелектегі суға 2 күш әсер етеді.Олар ауырлық күші төмен қарай және су астынан кері итеруші күш.
2..Себебі, егер сұйық тығыздығы қатты дененің тығыздығынан артық болса, дене батады,тығыздығы сұйықтың тығыздығына тең болса, онда тепе-теңдік қалыпта болады, егер сұйық тығыздығы кем болса, онда қалқып жүреді.
3..Жауабы: Сұйықтың ыдыс түбіне түсіретін қысымы оның тығыздығына тәуелді. Тығыздығы көп сұйық ыдыс түбіне көп қысым түсіреді.Ыдыс түбіне сынап ең көп қысым,ал бензин ең аз қысым түсіреді.Керосин мен спирт ыдыс түбіне

№1..Себебі, шелектегі суға 2 күш әсер етеді.Олар ауырлық күші төмен қарай және су астынан кері итеруші күш.
№2..Себебі, тұщы суға салынған жұмыртқаға қарағанда тұзды судағы жұмыртқаға Архимед күші көбірек әрекет етеді,себебі Архимед күші сұйықтың тығыздығына байланысты болады. .
№3..Жауабы: Сұйықтың ыдыс түбіне түсіретін қысымы оның тығыздығына тәуелді. Тығыздығы көп сұйық ыдыс түбіне көп қысым түсіреді.Ыдыс түбіне сынап ең көп қысым,ал бензин ең аз қысым түсіреді.Керосин мен спирт ыдыс түбіне бірдей қысым түсіреді.

Жауаптары.

есте сақтайық.

Архимед күші.