Презентация, доклад на тему Физика сабағында электронды оқулықты тиімді пайдалану баяндама

мектебінің физика және информатика пәнінің мұғалімі:
Айдарбеков Мұратхан Керімбайұлы

«Қазақстан әлемдегі бәсекеге барынша
қабілетті елу елдін қатарына енуі үшін:
білімді де зерделі, жан-жақты дамыған
дарынды, қабілетті ұрпақ керек»
Ел президенті Н.Ә.Назарбаевтың
«Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан»
атты халыққа жолдауынан.
 
  Жоспары
 
І. «Егеменді елдің тірегі – оқу мен білімнің тереңдігімен өлшенеді.»
 
ІІ. «Адамның данқы – оның ойлау қабілетінде.»
Блез Паскаль
 
Жаңа ақпараттық технологияларды сабақта пайдалану.
 
 ІІІ. «Басқан жерде із қалар...»

жылдын 18 қаңтарында Парламент палаталарының бірлескен отырысында сөйлеген сөзінде, атап айтқанда «Қазақстанды таяудағы 10 жыл ішінде әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдін қатарына қосу стратегиясында» (1) білім беру мәселесіне де баса назар аударылды.
Сонымен бірге, Елбасының «Ұлттық бәсекелестік қабілеті бірінші кезекте оның білімділік денгейімен анықталатынын» ерекше атап көрсетуінде де үлкен маңыз бар. Өйткені кез келген мемлекеттін рухани, әлеуметтік-экономикалық дәрежесі сонда өмір сүретін халықтын білім деңгейіне қатысты бағаланады.(2)
Қазіргі уақыттағы білім беру қызметкерлерінің алдында тұрған басты мақсат-еліміздегі білім беруді халықаралық деңгейге көтеру және білім сапасын көтеру, жеке тұлғаны қалыптастыру, қоғам қажеттілігін өтеу, оны әлемдік білім кеңістігіне кіріктіру болмақ.
Орта білім берудін мақсаты:
Өз бетінше білім алу мен оны практикада қолдану қажеттілігімен дағдыларын қалыптастыруға, танымның ғылыми тәсілдеріне мақсатты және жүйелі түрде баулуға;
Нарықтық экономика мен сапаның негізгі түсініктерін және оны практикада қолдана білуге қалыптастыруға т.т. бағытталатын болады.(3)
Болашаққа үміт артқан мемлекет, ең алдымен білім сапасының іргетасын қалайды. Ертеңгі келер күннің бүгінгіден гөрі нұрлы болуына ықпал етіп, адамзат қоғамын алға апаратын құдыретті күш тек білімге ғана тән қасиет. Ұлы философ Конфуций: «Оқымай ойлану бос әрекет» деген, яғни білім ғана биікке жеткізеді.

ғасыры.
Тәуелсіз туын көтерген жас мемлекетіміз білім саласында да өзіндік бағыт-бағдарын айқындап, әлемдік білім кеңістігіне шығуда жалпы білімнің жүйесі қоғам дамуымен бірге дамып, үнемі өзгеріп отырады.
Оқушы білімін дамыту үшін жаңа ұғым, жаңа үлгі, жаңа тәсілдер керек.
Бүгінгі басты мәселеміз-білім сапасы десек, осы білім сапасын арттырудың тиімді жолы-білім беру жүйесінде түрлі технологияларды қолдану.(4)
Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-қатынасына ақпараттық технологиялардың кеңінен қолданысқа еніп, жылдам дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру қажетті шартқа айналып отыр. Келешек қоғамымыздың мүшелері-жастардың бойында ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет.
Осы орайда ел президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2008 жылғы «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты халыққа жолдауындағы «Оқыту үрдісінде –ақпараттық технологияларды білім беру сапасын жақсартуда қолданыс аясын кеңейту керек» деген сөзін басшылыққа ала отырып, физика сабақтарында жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланудамын.
Қазақстан Республикасы білім беруді 2010 жылға дейін дамытудың Мемлекеттік бағдарламасында ақпараттық технологияларды білім беру жүйесіне жеделдетіп дамытуға қолдану негізгі міндеттердің бірі ретінде анықталады.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз-білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны оқушыға беру процесі.

Қазақстан Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру, жаңа ақпараттық технологияны пайдалану, Қазақстан Республикасындағы ақпараттық кеңістікті әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыру; Ақпараттық технологиялардың негізгі міндеттері:
Сабақта ақпараттық технологиялар құралдарын қолдану;
Практикалық шараларды анықтап, жүзеге асыру;
Ғылыми-ізденушілік және оқу-әдістемелік жұмыстар жүргізу;
Ақпараттық технологиялардың қағидалары:
Жеке тұлғаның инттелектуалдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту;
Технологиялық құрал арқылы алынатын білімдер мен мәліметтердің түсініктілігі;
Білім мен тәрбиенің бірізділігі;
Жалпы компьютерлік сауаттылық;
Оқыту мен тәрбиелеудің жылдамдығы;
Жаңа ақпараттық технология құралдары оқыту құралы қызметін атқарады.
Оларға мыналар жатады.

және дамытатын негізгі буын. Ол оқушылардың интеллектін, логикалық ойлауын және шығармашылық қабілеттерін дамытуға, табиғат заңдылықтарын толығымен түсінуге ықпал жасайды.
Физика пәнінде ақпараттық технологияларды қолдану пәнді оқытуда оқушыға дүниенің заңдарын терең меңгертіп қоймай, оқушының ойын дамытып, эмоциясына, сезіміне қозғау салады. Өзіне қажетті мазмұны мен мәліметті ақпарат көзінен таңдап, өз бетінше ойланып, шешім қабылдауға дағдыланады.
Біріккен Ұлттар Ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр-ақпараттандыру ғасыры» деп аталды. Әр сабағымда жаңа ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, оқушылар бойынан төмендегі қабілеттерді дамытуды мақсат етіп қойдым:
1. Білім, білік дағдыларын дамытуға қызығушылығын арттыру;
2. Жауапкершілік пен міндеттерін қалыптастыру;
3. Есеп пен талдау жасау дағдыларын үйрету;
4. Логикалық және ақпараттық ойлау қабілеттерін дамыту;
5. Өз бетінше ізденуге үйрету және компьютерлік сауаттылыққа тәрбиелеу;
6. Алған білімдерін өмірде қолдана білуге тәрбиелеу;
Ақпараттық инфрақұрылымның дамуы ақпараттық технологиялардың барлық салаларға енуі оқушылардың жан-жақты білім алуына жағдай жасайды.

және бірқалыпты емес қозғалыс” тақырыбын оқытуда электрондық оқулықтағы тәжірбиелерді, тестік анықтамалықтар мен есептерін, термин сөздерді оқушыларға қолданып көрсетемін.
  Сабақтың тақырыбы: Бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыс
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Жылдамдық туралы мағлұматтарды тереңдету, есте қалдыру, жете меңгерту;
Дамытушылық: Өмірмен байланыстыра отырып алған білімдерін өмірде қолдана білуге баулу, оқушының ой-өрісін дамыту;
Тәрбиелік: Оқушының ғылымға қызығушылығын арттыру, еңбекке, ұжымшылдыққа, халық дәстүрін дәріптеуге тәрбиелеу;
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың көрнекілігі: Плакаттар, электрондық оқулық, мультимедиялық жүйе, қосыша әдебиеттер;
Сабақтың жүру барысы:
І.Ұйымдастыру;
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру / Материалық нүкте. Жол және орын ауыстыру/
1/ Еске түсіріп ой шақыру. Ол үшін мен сыныпты 3 топқа бөлдім. Әр топтан топ басшысын сайладым. Топ басшыларына бағалау парақтарын таратып бердім./ ”Кім тапқыр” ойыны/ Шарты: Тақтада әр түрлі сандар беріледі. Оқушылар сол санның астында жасырылған сұрақтарға жауап береді.

қозғалыстар
Балалар әлемдегі денелер қалай қозғалатынын білесіңдер ме? Білмесеңдер тәжірибе жасалық. Арбаға тамызғышты орнаталық. Тамызғыштан бірдей уақыт аралығында боялған сұйықтың тамшысы тамады. Егерде арбаға жүкті жалғастырсақ, онда (арба қозғалған кезде) қағазда тамшының қалдырған іздерінің ара қашықтығы тең бола алады екен. Бұл арба бірдей уақыт аралығында тең жол жүріп өтетіндігін білдіреді.

бұрып, тәжірибені қайталап жасалық. Тамшы іздері бұл жағдайда да бірінші тәжірибеге қарағанда жақын болғанымен бір бірінен бірдей қашықтықта болады екен. Бұл бірдей уақыт аралығында арба бірдей жол жүріп өтетіндігін білдіреді.
Егерде әлдебір дене кез келген тең уақыт аралығында бірдей жол жүріп өтетін болса, онда оның қозғалысын бірбір бір қалыптыбір қалыпты бір қалыпты қозғалыс деп атайды. (электронды оқулық арқылы көрсетемін)
Қозғалыстың шапшаңдығын жылдамдық деп аталатын физикалық шама сипаттайды. Ұшақтың автомобильден шапшаңырақ қозғалатыны, ал жасанды Жер серігі ұшақтан шапшаңырақ қозғалатындығы белгілі.

 
 
Бірқалыпты қозғалыс кезіндегі дене жылдамдығы уақыт бірлігі ішінде қандай жол жүріп өтетіндігін көрсетеді. Мысалы, егер жаяу адам әрбір сағатта 3 км жүрсе, ал ұшақ 900 км-ге ұшатын болса, онда жаяу адамның жылдамдығы 3 км/сағ., ал ұшақтың жылдамдығы 900 км/сағ. деп айтады. (электронды оқулық арқылы көрсетемін)

сағатта 6 км жол жүріп өтетіндігі белгілі болса, онда ол 1 сағатта қандай жол жүріп өтетіндігін білу үшін 6 км-ді 2 сағатқа бөлу керек. Сол кезде біз тағы да 3 км/сағ.-ты аламыз.
Сонымен, бірқалыпты қозғалыс кезіндегі дене жылдамдығын анықтау үшін дененің жүріп өткен жолын қозғалыс уақытына бөлу керек.
жүрілген жол
Яғни, жылдамдық = 
уақыт
Осы өрнекке кіретін барлық шамаларды латын әрпімен белгілейік:
s — жол, υ — жылдамдық, t — уақыт.
Сонда жылдамдықты табуға арналған формуланы мына түрде ұсынуға болады:
s
v =
t
СИ жүйесінде жылдамдық бірлігіне 1 сек.-та 1 м-ге тең жол жүріп өтетін дененің бірқалыпты қозғалыстағы жылдамдығы алынады. Бұл бірлікті былайша белгілейді: 1 м/сек (“метр секунд” деп оқылады).

қолданады: 1 км/сағ. Әр түрлі жылдамдық бірліктерінің арасындағы байланысты табалық: 1 км = 1000 м, ал 1 сағ = 60 мин = 3600 с болғандықтан біз былайша жаза аламыз:
Мысал қарастырайық. 720 км/сағ-қа тең ұшақ жылдамдығын метр секундпен өрнектеу талап етілсін делік. Ол үшін километрді метрге, ал сағатты секундқа аудара отырып мына өрнекті аламыз:
 
 
Бірқалыпты қозғалыс кезінде жылдамдықтың сандық мәні өзгермейді. Егерде дененің жылдамдығы 60 км/сағ-қа тең болса, онда қозғалыстың барлық уақытында бұл мән осы күйінде өзгеріссіз қалады.
Бірақ, жылдамдықтың өзінің сандық мәнінен басқа және оның өз бағыты болады. Сондықтан суретте дененің жылдамдығын жебелік түрінде кескіндейді. Жебелік жылдамдықтың бағытын нұсқайды (олай болса, дене қозғалысының бағытын көрсетеді).
Кеңістікте бағыты бар шамаларды векторлық шамалар немесе жай ғана векторлар деп атайды. Жылдамдық — векторлық шама. Кейінірек күштің де векторлық шама болып саналатынын көреміз. Екінші жағынан масса, жол, көлем сияқты шамалар векторлық шамалар болып саналмайды: олардың кеңістікте бағыттары жоқ және олар тек сандық мәндермен ғана сипатталады.

қозғалыс болып саналмайды. Тек дыбыс, жарық пен радиотолқын белгілі бір жағдайларда ғана тұрақты жылдамдықпен тарайды. Қалған денелердің жылдамдықтары қозғалыс процесінде өзгеріп отырады. Сондықтан олар үшін орташа немесе осы денелер жете алатын ең үлкен мәндер көрсетілген.
Тракторияның әр түрлі бөліктерінде дененің жылдамдығы әр түрлі болатын қозғалысты бірқалыпты емес қозғалыс деп атайды. (электронды оқулық арқылы көрсетемін)
Бірқалыпты емес қозғалысты орташа жылдамдық сипаттайды. Бірқалыпты емес қозғалыстың орташа жылдамдығын бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығын қалай тапса, дәл солай табады, яғни дененің жүріп өткен жолын қозғалыс уақытына бөледі:
 

сабақ тиімділігін арттырады. Әртүрлі сызбаларды көрсетуде мысалы - «Дененің шеңбер бойымен қозғалысы» тақырыбында жылдамдық пен үдеудің векторларын түрлі-түрлі сиямен ерекшелеп көрсетумен қатар, сызғыш, транспортир, қажетті кескін суреттерді тез тауып сызып қолдануға болады. Компьютердегі интернет жүйесіндегі ақпараттық мәліметтерді сабақ тақырыбына байланысты қажеттісін таңдап тікелей қолдануға болады.
Мектептегі компьютерлік сынып интернет жүйесіне қосылғандықтан физиканы тереңдетіп оқыту сабақтарында қосымша бай-материал көздерін ізденіп қолданамын. Сонымен қатар оқушы да интернеттен материал іздеп қана қоймайды, әлемдік байланыс торабына кіруді де үйренеді.
Физикадан «Өткізгіштерді тізбектеп және параллель қосу» тақырыптарынан өтілетін зерханалық жұмыстарда уақытты үнемдеу үшін сызба схемаларды экранға проециялауға болады.

- білім сапасының артуына әкеледі.
Жаңа ақпараттық технологияны физика сабақтарында пайдалана отырып, оқушылардың білім, білік дағдыларын қалыптастыруға қызығушылығын арттырып, түрлі деңгейдегі есептерді шығарып, оны талдай білуге үйреттім. Логикалық ойлау қабілеттерін дамытып, интернет желісінен сабаққа қажетті деректерді өз бетімен ізденуіне, компьютерлік сауаттылықтарына жол аштым. Сабақта алған білімдерін өмірде қолдана білуге тәрбиелеп келемін.
Саналы да сапалы білім алған оқушы ұлт келешегі.

білетін, сырын меңгерген, құпиясын аша алатындар ғана бойлай алмақ, мұндай адамдарды мұғалімдер ғана тәрбиелеп, дайындайды. Мұғалім білімді оқушы санасына сабақ арқылы жеткізеді, ал сабақ сапасын арттыру-барлық мұғалімдерді толғандыратын маңызды мәселе. Күн сайын өтетін жаттанды кезеңдерден тұратын дәстүрлі сабақтар оқушыларды жалықтырып, білімге ынтасын төмендетері сөзсіз. Сондықтан өз жұмысымда сабақты жандандырудың әдіс-тәсілдерін іздестіруге, бұған оқушыларды тартып, олардың белсенді шығармашылық жұмыстарын ұйымдастыруды міндет етіп қойдым.
«Білім туралы» заңның 41 бабында мұғалімнің міндеттерін көрсететін норма анықталған. Заңның осы бабына сәйкес мұғалім оқыту нәтижесінде оқушының алатын білімі мемлекеттің білім стандарты талаптарын төмен болмауына қол жеткізуге міндетті. Ал, тәжірбие көрсеткендей дәстүрлі оқыту әдістері мұндай нәтижеге қол жеткізуге кепілдік бермейді. Сол себепті қазіргі білім жүйелерін технологиялау педагогикалық практиканың жаңа болашағы мол бағыты деп есептеліп отыр.
Қазіргі таңдағы өзекті мәселелердің бірі болып отырған жаңа ақпараттық технология әдістерін пайдалана отырып, мемлекетіміздің ертеңі-бүгінгі ұрпақтың еңбексүйгіш, ақыл-ойы жан-жақты дамыған, өздігінен ізденгіш, өз ойын ашық айта алатын жеке тұлғаның қалыптасуына өз мүмкіндігім мен қабілетімді жұмсап келемін.
Оқушылардың ғылыми көзқарасын қалыптастыра отырып, өзгермелі қоғамға икемделген жан-жақты білімді де дарынды тұлғаны білім нәрімен сусындатып, тәрбиелеуде жұмыстана бермекпін.

барынша қабілетті
50 елдің қатарына кіру стратегиясы» - Егемен Қазақстан газеті. 19/І-2006. №16
2. Н.Ә.Назарбаев: «Қазақстан экономикалық,әлеуметтік және саяси жаңару жолында» Егемен Қазақстан газеті 3/ІІІ-2005. №13
3. «Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы» Егемен Қазақстан газеті. 16/І-2004 .№5
4. «Тәрбие тағылымдары» /озық іс-тәжірбиелер жинағы/ Алматы .2007ж
5. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» Н.Ә.Назарбаевтың 20/ІІ-2007ж Қазақстан халқына жолдауынан.
6. «Физика және астрономия» республикалық ғылыми-әдістемелік педагогикалық журналы. 2007ж. №4
7. Интернет материалдары: «Gooqle» және «Mail.ru» сайттары. 2008, 2009 ж.