Презентация, доклад на тему Дененің салмағы. Салмақсыздық.

туралы түсінік беру, білім дағдысын қалыптастыру. Дамытушылық: оқушылардың ғылыми дүниетанымын, ойлау қабілетін , шығармашылық қабілеттерін , пәнге қызығушылығын арттыру. Тәрбиелік: Оқушыларды жеке тұлға ретінде өз ойын дұрыс тұжырымдай білуге , ізденімпаздыққа, ұжымшылдыққа , ұқыптылыққа тәрбиелеу. Көрнекілігі:компьютер, интерактивті тақта, слайдтар, карточкалар, сызбалар,кесте. Қажетті құрал-жабдықтар : динамометр, жүктер Сабақтың түрі: аралас сабақ Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту Сабақтың әдісі: ой қозғау, сұрақ –жауап, салыстыру, топтық жұмыс Пәнаралық байланыс:математика, тарих, дене тәрбиесі. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру ІІ . “ Кім жылдам ? “ Үй тапсырмасын қайталау сұрақтары ІІІ.Жаңа сабақ IV. Білімді бекіту. Есептер шығару . Топтық жұмыс. V. Компьютермен жұмыс. Бағдарлама құрып есептер шығару. VI. Сұрақ-жауап. І топ: Жауабын сәйкестендіріңдер . ІІ топ: Сөйлемді толықтырыңдар VII. Қорытынды. Бағалау парағы бойынша бағалау. VIII. Үйге тапсырма. § 18. 15-жаттығу 4 есеп

ғарыштық жылдамдық дегеніміз не ?Бірінші ғарыштық берілген серік қалай қозғалады ? 3. Екінші ғарыштық жылдамдық деп қандай жылдамдықты айтады ? 4. Жердің жасанды серігін ұшырудағы мақсат қандай ? Жасанды серіктерді ұшыру үшін оларды белгілі бір биіктікке көтеретін және оларға қажетті жылдамдық беретін арнайы қуатты зымырандар қолоданылады. Кажетті биіктікке көтерілген кейін серік одан бөлініп ауырлық күші әрекетінен ғана өзінің қозғалысын жалғастырады. Екінші ғарыштық жылдамдық кезінде серік парабола бойымен болады да және Жерді тастап ғарыштық кеңістіккіе кетеді де Күннің немесе басқа планетаның серігіне айналады. Қазіргі уақытта ғарыштағы жасанды серіктер көптеген пайдалы жұмыстар атқаруда. Автоматтық станциялар Күн жүйесінің планеталарын зерттеуде.Ғарыштық радиобайланыс үшін Жер серіктері созылыңқы эллипс пішінді орбитаға ұшырылады.(ϑ 1< ϑ <ϑ 2) Осындай серіктердің көмегімен планетамызды тұтас қамтитын кең ауқымды ғарыштық теледидар және телефон байланыстары жүзеге асырылуда .

айналуда. Зымырандардың көмегімен белгілі бір орбитаға шығарылған серіктер сол алған жылдамдығы есебінен орбиталар бойымен қозғалады. Жасанды серіктердің қозғалысы денелердің ауырлық күші әрекетінен қозғалуының маңызды әрі ерекше жағдайы болып табылады.
Денелердің ауырлық күшінің әрекетінен қозғалуының қарапайым түрі — денелердің Жер бетіне вертикаль бағытта нөлге тең бастапқы жылдамдыкпен еркін түсуі. Бұл кезде дене Жердің центріне қарай g еркін түсу үдеуімен қозғалады.
Егер дененің бастапқы жылдамдығы нөлден үлкен болса және Жер бетіне жанама бойымен бағытталса, онда дене қисық траектория бойымен қозғалады. Бастапқы жылдамдықтың белгілі бір мәнінде Жер бетіне жанама бойымен лақтырылған дене (атмосфера болмаған жағдайда), ауырлық күшінің әрекетінен Жерді айнала дөңгелек орбита бойымен қозғала алады.

Бүкіләлемдік тартылыс күші әрекетінен дененің дөңгелек орбита бойымен қозғалысы жүзеге асатын жылдамдық бірінші ғарыштық жылдамдық деп аталады. ϑ = gR


g=G

дене үшін екінші ғарыштық жылдамдықтың мәнін қорытып шығармай аламыз: Жасанды серік мұндай жылдамдықпен парабола бойымен қозғала отырып, Күннің немесе басқа планетаның жасанды серігіне айналады.
Жердің алғашқы жасанды серігі 1957 жылдың 4 қарашасында ұшырылған болатын.

Жасанды серіктерді ұшырудағы мақсат қандай ?

ІІI заңы бойынша:
салмақ пен тіреудің реакция күші әрекет пен қарсы әрекет күштері P= -N
Тіреу үстіндегі немесе аспаға ілінген дене үшін Ньютонның ІІ заңы:
N+ Fa= ma немесе N+mg = ma

N= -P деп ескерсек, -P+mg=ma

Егер дене тіреу үстінде немесе оған қатысты тыныштық қалпын сақтап аспаға ілініп тұрса, онда a= 0 (үдеу нөлге тең) болғандықтан -P+mg=0 бұдан P=mg .
Сонымен үдеу болмаған жағдайда горизонталь жазықтықтағы дененің салмағы ауырлық күшіне тең.

асқын салмақ деп атайды.Бір мезет байқалатын асқын салмақты әрқайсысың денешынықтыру сабағында,аттракциондарда, лифтімен көтеріле бастаған кезде, машинамен жолдың ойыс бөлігінен өткен кезде байқай аласыңдар. Лондон олимпиадасында біздің жеңіл атлеттеріміз қандай жеіңстерге қол жеткізді?
Мысалы, ғарыш кемесінің жер бетінен көтерілу сәтінде асқын салмақ пайда болады. Сол сияқты ұшақты төменгі “өлі тұзақтан” тік шүйілуден алып шығарда ұщқыш та асқын салмаққа тап болады.Өйткені траекторияның мұндай бөлігінде ұщақ шеңбер доғасы бойымен еркін түсу үдеуінің бағытына қарама-қарсы бағытталған a= ϑ2 үдеумен қозғалады.
r
Бұл кезде ұшқыштың салмағы: ay = -a = - ϑ2
r
N+mg=ma; -P+mg=-ma; P= mg+ma;
P=m(g+ )

Дене тіреумен бірге вертикаль жоғары қарай үдеумен қозғалған жағдайда : үдеудің Оу осіндегі проекциясы: ay = -a; N+mg=ma;
-P+mg=-ma; P= mg+ma; P=m(g+a)
Дене тіреумен бірге вертикаль жоғары қарай қозғалған жағдайда дененің салмағы оған әрекет ететін ауырлық күшінен артық болады.

a

y

қарай бағытталған үдеумен қозғалған жағдайда дененің салмағы ауырлық күшінен аз болады.
үдеудің Оу осіндегі проекциясы оң : ay = a;

N+mg=ma ; mg - P= ma ; P=mg - ma;
P=m( g- a )

Бұл жағдайды төмен қозғала бастаған немесе
Көтерілуі тоқтаған лифтіде, дөңес көпірдің жоғары
нүктесінен өтіп бара жатқан автомобильде
байқауға болады.
P=m(g- )

Дене еркін түскен кезде a=g және салмақ P=m(g-a)=m(g-g)=0 . Дене бұл кезде салмақсыздық күйін кешеді. Дене тіреуді баспайды, өз кезегінде оған тіреудің де реакция күші әрекет етпейді. Денеге тек ауырлық күші әрекет етеді.

жақын маңайдағы дененің еркін түсу үдеуін есептеп шығарыңдар. Жердің массасы m= 6*10 2 4 кг , радиусы R= 6400 км. 5 балл 2.Лифт 1м/с үдеумен жоғары көтерілуде.Лифтінің ішіндегі массасы 1 кг дененің салмағы қандай болады ? g=10 м/с2 3 балл 3.Қисықтық радиусы 100 м-ге тең дөңес көпірдің төменгі нүктесіндегі салмағын анықтаңдар. Автомобильдің массасы 200 кг, осы нүктедегі жылдамдығы 5м/с. 5 балл 4. Массасы 1 кг дене жоғарыдан 9,0 м/с үдеумен жерге түсуде. Ауаның кедергісін анықтаңыз. g=9,8м/с2 3 балл

бетінен 20 м/с2 үдеумен тік жоғары қарай қозғалады. Кабинадағы массасы 80 кг ғарышкер- ұшқыштың салмағын табыңдар. g=10 м/с2 3 балл 3. Егер R= 20 м , ϑ= 10 м/с , R= 20 м , ϑ= 10 м/с болса, массасы 40 кг баланың А және В орындарындағы салмағы қандай болады ? 5 балл 4.. Массасы 2 кг дене жоғарыдан 9,0 м/с2 үдеумен жерге түсуде. Ауаның кедергісін анықтаңыз. g=9,8м/с2 3 балл

программалау тілінде дененің салмағын есептеу P=m(g-a) Program esep1; var m,g,a ,P : real ; айнымалыларды сипаттау ( типі нақты) begin read(m,g,a); айнымалыларды енгізу P:=m*(g-a); write(‘P=‘ ,P:2:2); нәтижені шығару end.

- Жердің Айды тарту күшінің F 2 -Айдың Жерді тарту
күшіне қатынасы ... тең болады.

81

9

1

Кім жылдам?

1

әртүрлі
күштер болып табылады.

...тіреуге немесе аспаға, ... денеге

... денеге немесе тіреуге , ... аспаға

... денеге, ... тіреуге немесе аспаға

... денеге, ... тіреуге немесе аспаға

әсерінен

тек ауырлық күші

Дене салмақсыздық жағдайда. Дене қандай күштің әсерінен қозғалады?

артады

азаяды

артады ,кейін азаяды..

азаяды..

уақытында

Ұшудың тек жоғары нүктесінде

Тек төмен қозғалғанда

Тек жоғары қозғалғанда

Барлық ұшу уақытында

өзіне 5000 Н күшпен тартады. Арқанның керілу күші ...

10000 Н

2500 Н

5000 Н

5000 Н

энергия

өлшемі

квадратына ... пропорционал күшпен тартылады.
2.Дененің Жерге тартылуы салдарынан оның тірекке немесе аспаға әрекет ететін күші ... деп аталады.
3.Үдеу болмаған жағдайда горизонталь жазықтықтағы дененің салмағы ... ... тең.
4.Дене тіреумен бірге вертикаль жоғары қарай қозғалған жағдайда дененің салмағы оған әрекет ететін ауырлық күшінен ... болады .
5. Дене тіреумен бірге вертикаль төмен қарай қозғалған жағдайда дененің салмағы оған әрекет ететін ауырлық күшінен ... болады .
6. Дене еркін түскен кезде дене . .. .... ....