Презентация, доклад на тему Есептік және реттік сан есім 4-класс

толықтыру.
    Есептік сан есімдермен таныстырып, олардың ерекшелігін меңгерту. Берілген сұрақтарға нақты, толық жауап беру.
    Оқушыларға білімді жетік меңгеру үшін әр түрлі
    тапсырмалар беру.
Ә) Тәрбиелік: Ұлтжандылыққа, адамгершілік, ізгілікке тәрбиелеу. Қазақ халқының асыл мұрасы мақал-мәтел үлгісінде тәрбиелеу.
Б) Дамытушылық: Ойлау қабілетін дамытып, белсенділігін арттыру. Ынта қойып тыңдау, жазу, талдау машықтарын қалыптастыру.
    Сөздік қорын, тіл байлығын дамыту. Ана тілін жетік біліп, оны құрметтеуге тәрбиелеу.

дана тілім.
Қастерлейді ұл - қызың мәңгі сені
Болашағым, бақытым қазақ тілім

мыңды жығар баламыз» 2 - топ
«Ондықтар» тобы
Ұраны: «Он саусағы майысқан, шебер бала боламыз» 3 – топ
«Жүздіктер» тобы.
Ұраны: «Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар баламыз»

Уақытты үнемдеу.

тиісті сан есімді қойып жаз.

1............... ауыз сөздің тобықтай түйіні бар.
2. ........... теңгең болғанша, ............ досың болсын.
3. Білекті ............... жығады, білімді .................. жығады.
4. ............... кісінің түсін білгенше, ............... кісінің атын біл.

есептік сан есім деп атайды: екі, алты, жеті.

Нешінші? Сұрағына жауап беретін сан есімдерді реттік сан есім деп атайды: екінші, алтыншы, жетінші.
Реттік сан есім есептік сан есімге –ыншы, інші, ншы, нші, жұрнақтары жалғану арқылы жасалады.

оқимыз. Менің сыныбым үшінші қабатта. Бүгін біздің сыныптан екі оқушы қалалық жарысқа қатысты. Айбар бірінші орынды жеңіп алды. Айсұлу екінші орынға ие болды.

Сан есімдерді теріп жаз, оларға сұрақ қой. Сан есімдерді салыстыр.

– өлгені.
Ел құлағы

Тапқыр болсаң тауып көр:

екі

елу

рет өледі.

2. рет өлшеп,
рет кес.

бір

мың

жеті

бір

өнер де аз.

2. Білгенің бір тоғыз, білмегенің –

жетпіс

тоқсан тоғыз.

қатар – қатар
үш орын – орын
тоғыз мектеп - мектеп
алты сынып - сынып

бірінші

үшінші

тоғызыншы

алтыншы

етеді
(ара)
2. Тоғыз белбеу, қос жібек,
Екі мұрын, бір шүмек
(домбыра)

Ортасы қылдырықтай
(құмырсқа)

(қайшы)
2. Үш көзді батыр,
жолды аңдып жатыр
(бағдаршам)

жетінші, тоғызыншы, оныншы, отызыншы.

артта қалды.
Жеті, сегіз – білім мен еңбек егіз,
Тоғыз, он – тапсырманы орындау жөн!

Үш тұл
Алғыс алу 1. Қайратсыз ашу тұл
Өзіңді көптің іздеуі 2. Тұрлаусыз ғашық тұл
Ісіңнің өшпеуі 3. Шәкіртсіз ғалым тұл
Үш арсыз (Абай)
Тамақ арсыз Үш тағылым
Ұйқы арсыз 1. Мейірімнен - сауап
Күлкі арсыз 2. Жақсыдан - шарапат
Үш дана 3. Жамандықтан - кесапат
1. Абай
2. Шоқан
3. Ыбырай
Үш кемдік
Надандық
Еріншектік
Зұлымдық

Бес қатер
Садақ 1. От
Мылтық 2. Жау
Найза 3. Борыш
Қылыш 4. Ауру
Айбалта 5. Сөз
Бес өсиет Бес асыл, бес дұшпан
Топасқа сенбе Бес нәрседен қашық бол
Жауға иілме Бес нәрсеге асық бол.
Аш үйге қонба Адам болам десеңіз
Әрқашан сақ жүр Өсек, өтірік, мақтаншақ,
Жарлыдан сый сұрама Еріншек, бекер,мал шашпақ –
Бес дұшпаның білсеңіз
Талап, еңбек, терең ой,
Қанағат, рахым ойлап қой -
Бес асыл іс көнсеңіз

Жеті жетім
Ер жігіт 1. Тыңдалмаған сөз жетім
Сұлу әйел 2. Қиюсыз тозған бөз жетім
Ақыл-білім 3. Иесіз қалған жер жетім.
Жүйрік ат 4. Басшысы жоқ ел жетім
Қыран бүркіт 5. Аққу-қазсыз көл жетім
Берен мылтық 6. Жерінен айрылған ер жетім
Жүйрік тазы 7. Замандасы қалмаса, бәрінен де сол жетім
Жеті жоқ Жеті күн
Жерде өлшеуіш жоқ 1. Дүйсенбі
Аспанда тіреуіш жоқ 2. Сейсенбі.
Таста тамыр жоқ 3. Сәрсенбі.
Тасбақада талақ жоқ 4. Бейсенбі.
Аллада бауыр жоқ 5. Жұма
Аққуда сүт жоқ 6. Сенбі
Жылқыда өт жоқ 7. Жексенбі

алатын орны ерекше. Өйткені ол-ең басты тіршілік құралы. Халық оны жай ғана қазан демей, “қара қазан” деп қастерлеп айтады. Бұл жерде қара сөзі “қасиетті, киелі, берекелі” деген ұғымды білдіреді.
Қазан шойыннан жарты шар үлгісінде құйылады. Оның ұстауға қолайлы төрт құлағы болады. Сыйымдылығына қарай көлемі әр түрлі болып келеді. Ең үлкенін он екі қарыс қара қазан немесе тайқазан деп атайды.

Сан есімдерді тауып, олар сан
есімнің қай түрі екенін айт. Мәтінге ат қой.

кесенесінің қазандық бөлмесінде көреген Әмір Темір заманынан қалған құнды жәдігерлердің бірегейі – қасиетті Тайқазан тұр. Бұл қазан 1399 ж 25 маусымда Түркістан қаласының батысында, 27 шақырым жерде орналасқан Қарнақ елді мекенінде, сирек кездесетін жеті түрлі асыл металдың (мыс, мырыш, алтын, күміс, қола, қорғасын, темір) қоспасынан құйылған. Қазанның салмағы – 2 тонна. Сыйымдылығы – 3 мың литр, биіктігі – 1,60 м, диаметрі – 2,42 м. Тұғырының биіктігі – 0,54м. Диаметрі – 0,607м.

табын анықтаңыз.
A) Сан есім.
B) Зат есім.
C) Сын есім.
D) Етістік.
2. Сан есімі бар мақал - мәтелді табыңыз.
А) Туған жерге туың тік.
В) Жеті рет өлшеп, бір рет кес.
С) Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық.
D) Отансыз адам - ормансыз бұлбұл.

+

+

сан есімнің жұрнағын табыңыз.
А) – ау, - еу.
Ә) – тан, - тен.
Б) – ыншы, - інші.
В) – шы, - ші.

+

+

тоғызыншы
2. Сан есімі бар мақал - мәтелді табыңыз.
А) Қызға қырық үйден тыйым
Ә) Досы көпті жау алмайды
Б) Өнер – ердің қанаты
В) Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей

+

+

Аңшы олардың бірін атып алды. Аспанда қанша түйеқұс қалды? Құрамында сан есімі бар сөздерді тап:
ш+2+лдеуік
к+3+ік
тік+4+бұрыш
сөн+5

(түйеқұс ұшпайды)

Отбасындағы қыздар қанша, ұлдар қанша?
(2 қыз, 2 ұл)
Құрамында сан есімі бар сөздерді тап:
Жел + 90
6 + бақан
8 + көз
М + 6

де тең)
Құрамында сан есімі бар сөздерді тап:
тү+1
1+қазан
6+н+күл
9+құмалақ

Қай? 
Қазақ тілінде неше әріп бар?
А) 35 Ә) 45
3. Бір тәулікте неше сағат бар?
А) 10 Ә) Б) 50
4. Реттік сан есім жасайтын жұрнақтарды белгіле. 
А) -дай, -дей, - тай, - тей 
Ә)лы, -лі, - ды, -ді

5. Есептік сан есімді белгілеңіз
А) алтау Ә) сегізінші

Б) неше? Қанша?

Б) 42

24

Б) ыншы, інші, ншы, нші

Б) үш жүз