Слайд 1Саңырауқұлақтар (Fungi немесе Mycophyta) бөлімі
Слайд 2Жалпы сипаттама
Хлорофилсіз;
Гетеротрофты ағзалар;
Жануарлар мен өсімдіктер әлемінде аралық орын алады;
Слайд 3Жануарларға ұқсас белгілері:
Жасуша қабырғасында хитин;
Фотосинездеуші пигменттердің болмауы;
Органикалық заттардың мочевинаға дейін ыдырауы;
Ассимиляция
өнімі көпшілігінде – гликоген;
Слайд 4Өсімдіктерге ұқсастығы:
Дамыған жасуша қабырғасы;
Вегетациялық жағдайда қозғалмауы және шексіз өсуі;
Қорек заттары мен
суды осмотрофты сіңіреді;
Слайд 5Жануарлар мен өсімдіктерден айырмашылығы:
Саңырауқұлақтар – редуценттер;
Өсімдіктер – продуценттер;
Жануарлар – консументтер болып
табылады.
Слайд 6Өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік циклында диплоидты фаза басым, тек гаметасы гаплоидты;
Саңырауқұлақтарда
– гаплоидты стадия, зиготасы диплоидты.
Жеке физикалық дарақ ретінде бөлуге болмайды;
Анық ұрпақ алмасуы болмайды.
Слайд 7Шығу тегі, алуантүрлілігі
Ертедегі ағзалар тобы, қазбадан табылғандары қазіргілерге өте ұқсайды;
100 мыңнан
астам түрлері бар;
Кейбір таксондарының өзара айырмашылығы полифилетикалық шығу тегіне негіз болады;
Сырт пішіні, құрылысы, тіршілік ету ортасы, физиологиялық функциялары жағынан алуантүрлі
Микроскопиялық кіші, жеміс денесі 0,5 м және оданда үлкені кездеседі.
Слайд 8Құрылысы
Вегетативтік денесі – мицелий, ол жіңішке бұтақталған гифтерден - жіпшумақтардан
тұрады – бір жасушалыларда;
Жоғары С. мицелийдің түр өзгерістері болады: ризоморфтар, склероцийлар, плектенхима
Слайд 9Мицелийлері:
Жасушасыз (неклеточный), перделерге бөлінбеген бір үлкен көп ядролы жасуша;
Перделерге бөлінген –
септирленген (септирован);
Гифтері паралель қосыла алады – ризоморф түзіп, өткізгіш қызмет атқарады;
Тығыз гиф шумақтары – жалған ұлпа плектенхимадан - склероций түзеді.
Плектенхиамдан макромицетті С.- жеміс дене түзеді.
Слайд 10Жеміс денелерде жыныс органдары орналасады, жыныс процесінің споралары түзіледі.
Склероций жасушалары қоректік
қор заттарға бай, С. қолайсыз жағдайды өткеруге көмектеседі;
Склероцийден қайтадан мицелий немесе көбею органы түзіледі;
Мицелий бірнеше күннен (зең) ұзақ жылдар (қалпақты С.) – тіршілік етеді.
Кейде псевдомицелий түзеді – ашытқы С.
Слайд 11Көбеюі - Вегетативті:
Көпжасушалы талломдарының фрагментациясы;
гифтің артроспораға (жұқа қабырғалы) және хламидоспораға
(қалың қабырғалы) ыдырауы;
Склероциялармен;
Кейбір біржасушалыларда – бүршіктену арқылы;
Слайд 12Жыныссыз:
Зооспора;
Эндоспора;
Экзоспора (конидиялар);
Слайд 13Жынысты:
Гаметогамияның барлық түрлері (изо-, гетеро-, оогамия);
Гологамия;
Гаметангиогамия;
Самотогамия;
Дейтеромицеттерден басқа С. барлығында кездеседі.
Слайд 14Гаметогамия
Гаметангияда гаметалардың қосылуы – Т.С.;
Изогамия – морфологиялық айырмасы жоқ;
Гетерогамды – мөлшерлері
әртүрлі;
Оогамды – қозғалмайтын ірі жұмыртқа жасушасы мен қозғалатын сперматозоид;
Слайд 15Самотогамия
Вегетативті екі мицелий жасушасы қосылады – жыныс өнімі – базидия –жыныс
белгісі әртүрлі 4 базидиоспора қалыптасады;
Гаплоидты базидиоспора – гаплоидты мицелийдің басы (базидиомицеттер) болып табылады
Слайд 16Гаметангиогамия
Зигомицеттер мен аскомицеттерге тән – гаметаға дифференсацияланбаған екі арнайы жыныс құрылымының
қосылуы;
З. Көп ядролы гаметангиялардың қосылуы;
Зиготадан зигоспора түзіледі;
Гаплоидты споралы ұрық спорангийі (мейоз);
Слайд 17Аскомицеттерде
Аналық гаметангий: кең бөлік – аскоген; жіп тәрізді – трихогина,
ол арқылы аталық г. (антеридия) аскогенге өтеді;
Плазмогамия – цитоплазманың қосылуы жүреді;
Ал ядро қосылмайды, дикарион түзіледі;
Ұрықтанған аскогеннен - дикариотты гифтер, апикальды жасушада - ілгек жасалады;
Ілгектің иілген жерінде диплоидты болып, дикарионның ядролары қосылады.
Слайд 18Мейоз және митоз нәтижесінде диплоидты жасушадан 8 аскоспорасы бар қалта (аска)
дамиды.
Т.А. – аска мицелийде, ал Ж.С.арнайы жеміс денесінде жасалады.
Слайд 19Қоректенуіне қарай:
Облигатты паразитті (өсімдік, балдыр, саңырауқұлақ, жануар);
Факультативті паразиттер;
Факультативті сапротрофтылар;
Облигатты сапротрофтылар
Слайд 20
Сапротрофты С. субстратына қарай:
Ксилофилдер;
Кератинофилдер;
Карбофилдер;
Копрофилдер деп бөлінеді.
Слайд 21Таралуы
Сулы ортада (облигатты сулы және екінші сулы);
Құрлықта (топырақ, өсімдік және
жануарлар паразиттері).
Қазақстанның Қызыл Кітабына 10 түрі, оның 9 сирек кездеседі.
Слайд 22Классификациясы
Зооспора мен гаметаның талшықтарының саны мен құрылысы, мицелий типі, жыныс
процесі мен жыныс процесінде спора түзу сипаты, жыныссыз көбеюі мен оның типіне, жасуша қабырғасының құрамына қарай 6 класқа бөледі:
Chytridiomycetes
Oomycetes
Zygomycetes
Ascomycetes
Basidiomycetes
Deuteromycetes
Слайд 23СОБӨЖ және СӨЖ тақырып бойынша тапсырмалар: