Презентация, доклад на тему Татар халкының милли киемнәре һәм бизәнүәйберләре. ( 5 сыйныф)

Эшләде: Миннебаева Гүзәлия Абрар кызы

Сарман муниципаль районының муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе " Җәлил гимназиясе"

Милли киемнәренең үзенчәлеген өйрәнү.

татар ир - атларының төп баш киеме. Түбәтәйнең берничә төре кулланылышта булган. Шуларның иң киң таралганы – кәләпүш. Кәләпүш киселгән тәбәнәк конусны хәтерләтә.
19нчы гасыр ахырыннан ир – атлар күбрәк кәләпүшкә охшаган түбәтәй киеп йөри башлаганнар

тукымадан.





Ә бәйрәмнәрдә кия торганнары ефәк,бәрхет, парчадан эшләгәннәр.
Түбәтәй – кәләпүш энҗе яки алтын – көмеш җепләр, укалар белән дә чигелә.

калфак

Калфак – татар хатын кызларының баш киеме.
18нчы гасырда калфаклар бөтенләй башкача булган. Аны ак җепләрдән бәйләгәннәр. Маңгаен чуклар белән бизәгәннәр. Мондый калфакларны,
гадәттә, авыл кызлары киеп йөргән. Шәһәр кызларының калфагы,үлчәме белән генә түгел, бизәлеше белән да аерылып торган. Аны төсле җепләрдән бәйләгәннәр, яфрак , чәчәкләр чигеп бизәгәннәр. 19нчы гасырда бу калфакларны кечерәк үлчәмле бәрхет калфаклар алыштырган. Алтын җепләр белән чигелгән чәчәкләр аларга аеруча затлы бер төс биргән.Хәтта рус хатын – кызлары да әлеге үзенчәлекле баш киеме белән мавыгып киткәннәр. 19нчы гасыр ахырында калфакка чәчәкләрне ак сәйләннән һәм энҗеләрдән тезгәннәр. Караңгы фонда бу бизәкләр аеруча нәфис күренгән. Яңа гасыр башлангач , калфаклар тәмам кечерәя . Баш киеме булудан бигрәк , бизәнү әйберенә әйләнеп кала.

читек

Читек – йомшак күннән тегелгән йомшак табанлы аяк киеме. Аларны мөмкинлеге булган ир – атлар да , хатын – кызлар да кигән. Ир – атлар читеген тоташ күннән, тезгә чаклы кунычлы итеп тарттырып теккәннәр. Кыйммәтле читекләр кунычының өске өлеше кызыл яки яшел сафьяннан кайтармалы итеп тегелгән булган. Хатын – кыз читекләрен төрле төстә (сафьян яки хромнан ) теккәннәр. Төсле күннән башта рәсем – бизәк кискәннәр, аннары аларны ефәк һәм хәтта алтын җепләр белән тегеп чыкканнар.

чулпы

Төрле яшьтәге татар хатын-кызларының яратып куллана торган бизәнү әйбере. Аны яшүсмер чактан тага башлаганнар. Гади генә юл белән кара бауга бәйләнгән яки тоташтырып тегелгән бер-ике ,кайчагында аннан да күбрәк эре көмеш акчалардан торган чулпыларны ,билдән аскарак төшеп торырлык итеп, чәч толымнарына бәйли торган булганнар.