Презентация, доклад по казахскому языку на тему: М.Әуезов “Көксерек” әңгімесі

Сыныбы: 7 «А»

сөйлеген дара тiлiм. Қастерлейді ұл - қызың мәңгі сені, Болашағым, бақытым, дана тiлiм.

– қырсығып
Сығымынан – қысымынан
Күйленіп – семіріп
Оралмастай – қайтып келмеу
Дабырлап – шулап

(2 минут)
Бұл қай фильмнен үзінді? (Көксерек)
Фильмді көргендерің бар ма?
-Фильмді көргенде қандай әсер алдыңдар?
-Енді осы фильм туралы сендерге қосымша мәлімет айта кетейік.

Бейне ролик

Мәскеу қаласында өтті.
1974 жылы Әзірбайжан астанасы Бакуде өткен Бүкілодақтық кинофестивальдің бірінші жүлдесіне ие болып, Швейцарияның Локорно қаласында өткен кинофестивалінде құрмет грамотасымен марапатталды.
Қызықты деректер:
Фильмге хайуанаттар бағынан жас қасқырлар алынған. Көксерек болып екі қасқыр ойнаған, екеуін де фильмге түсіру үшін Мәскеу қаласынан арнайы әкелген.
«Қойға қасқыр шабу» көрінісіне түскен қылшық жүнді, теген құйрықты қойлар мал шаруашылығы институтының тәжірибе отарынан алынған. Фильм Қырғыз тауларының баурайында, Ыстықкөл жағалауында түсірілген.

дос бола ма?
Қасқыр – жыртқыш аң. Олар өте кекшіл болып келеді. Қасқыр адамға дос бола алмайды.
«Қасқырдың аузы жесе де қан, жемесе де қан» дегендей, «Көксерек» әңгімесінде Құрмаш бөлтірікті асырап алып аяғында өзі зардап шегеді, себебі олар жақсылықты дұрыс түсінбейді. Адам қасқырды түсінуі әбден мүмкін, бірақ қасқыр адамды түсінбейді. Адамның жануардан айырмашылығы – сана –сезімі.
Кей жағдайда қасқыр адамға дос бола алады. Өйткені тарихта аты қалған атақты Атилла (Еділ хан) бөрілердің қолында тәрбиеленген. Себебі, Атилланың бала кезінде жаулары тайпаларын қырып, тек оны қалдырып, қол-аяғын кесіп, сазға апарып тастайды. Сол балшықтан Еділ ханды тауып алған қасқырлар болатын. Одан соң олар Атилланы өздеріне асырап алады.
Қазіргі күні атағы жер жарған Атилла бөлтіріктердің қасында өскен. Хан болған уақытында тайпасына «Ашина» деген ат қояды. «Ашина» деген қытай тілінен аударғанда «қасқыр, бөрі, бөлтірік» деген ұғымдарды білдіреді. Осыдан біз қасқырдың адамға дос бола алғандығын көре аламыз.
Бірақ, менің ойымша, қасқыр адамға дос емес. Себебі, бұл – табиғат заңы. Адам мен қасқырдың арасы жер мен көктей. Мысалы, ит адамның досы бола алады. Өйткені ол адамдарға көмектеседі. Ит – үй жануары. Ал қасқыр болса, далалы, таулы жерде мекендеуге бейімделген. Қасқыр адамға қастандық ойласа, ит адамның тірі жүруін қалайды.
Қорытындылай келсем, қасқыр адамға дос емес. Себебі, табиғат заңдылығын бұзуға болмайды.

....................................
....................................
4.Синоним ....................................
5.Сөйлем ....................................

Боз далам менің-азат ……………….. айбары,
Бір беткейлігім – …………. қандағы.
Қандауызбын мен, …………. …………. қадамым,
Қылыш қағидам – ……… ………… даланың.

Ары қарай сабағымызды қазақ тілі пәнімен байланыстырсақ,«5 жолды өлең» Қасқыр туралы

Ұлиды,
шабуылдайды,
жортуылдайды
4.Синоним Бөрі, көкжал
5.Сөйлем Қасқыр түз тағысы

Боз далам менің – азат рухымның айбары,
Бір беткейлігім – қасқырдың иісі қандағы.
Қандауызбын мен, қақпанға толы қадамым,
Қылыш қағидам – бұлжытпас заңы даланың

күрделі дүние екендігі туралы айтқысы келеді.
Шығарманың кемпір қарғысымен аяқталуы – Әуезовтің озбырлыққа, жауыздыққа, қаталдыққа деген қарғысы.
Жазушы жер бетіндегі адамдарды татулыққа, бір – бірін, өзін сыйлауға, құрметтеуге үндейді. Қасқыр табиғаттың бір бөлшегі. Қасқыр қашанда қасқырлығын қылады.
Көксеректің бұл іс – әрекетіне адамдардың өздері себеп болды. Ол санасыз, тағы қасқыр, әбден өшпенді болып алған.
Күллі тіршілік атаулының құтты қоныс мекені, алтын ұясы, талбесігі – табиғатты аялау.

жүгіріп келмей,құйрығын ___ ,___ қана келеді.
5. Өскен сайын ___.____келеді.
6. Бір күні Көксерек қара ала төбетке ____ берді.
7. Өр жақта Аққасқа:___ ___ ___ ___ ___ __ ___ ___ ___ тұр.
8.- ___.___?___?__ ___ ___ ___ __ __ __ ___ ___?-деп елді тегіс еңіретіп,Көксеректі басқа тепті.

жазу